Pali Căn Bản – Từ Vựng Pali (ngoại Trừ Những Động Từ)
TỪ VỰNG PĀLI
(ngoại trừ những động từ)
Những chữ viết tắt:
na = nam tính
nữ = nữ tính
tr = trung tính
dt = danh từ
tt = tính từ
trt = trạng từ
đt = đại từ
ttkbđ = tiểu từ không biến đổi
| akusala, tt | bất thiện, không tốt đẹp |
| akkhi, tr | mắt |
| aggi, na | lửa |
| aṅguli, nữ | ngón tay |
| acci, tr | ngọn lửa |
| aja, na | con dê |
| ajja, ttkbđ | hôm nay |
| aṭavi, nữ | rừng |
| aṭṭhi, tr | xương |
| atithi, na | khách |
| atthaññū, na | người nhân đức |
| addhā, ttkbđ | quả thực, thực vậy |
| adhipati, na | thủ lĩnh, người lãnh đạo |
| anicca, tt | vô thường |
| antarā, ttkbđ | ở giữa |
| amacca, na | bộ trưởng |
| ambu, tr | nước |
| ammā, nữ | mẹ |
| arañña, tr | rừng |
| ari, na | kẻ thù |
| asani, nữ | tiếng sấm |
| itthi, nữ | đàn bà, phụ nữ |
| iddhi, nữ | thần thông |
| isi, na | ẩn sĩ, hiền nhân, nhà hiền triết |
| ucchu, na | cây mía |
| udaka, tr | nước lã |
| udadhi, na | đại dương, biển |
| upamā, nữ | sự tương tợ |
| upalitta, na, nữ, tr | đốm bẩn, vết bẩn |
| upāsaka, na | thiện nam |
| uyyāna, tr | vườn hoa, công viên |
| uraga, na | loài bò sát, lớp bò sát |
| odana, na | thóc, gạo, cơm |
| ojavantu, tt | có chất bổ dưỡng |
| ovaraka, na | phòng ngủ |
| ovāda, tr | lời khuyên |
| kakaca, na | cái cưa |
| kaññā, nữ | con gái |
| kaṭacchu, na | cái thìa, cái muỗng |
| kaṇeru, nữ | voi cái |
| kattu, na | người làm |
| kattha, trt | đâu, ở đâu |
| kathā, nữ | lời nói |
| kathaṃ, trt | theo cách nào? như thế nào? |
| kadalī, nữ | cây chuối, quả chuối |
| kadā, trt | vào lúc nào? khi nào? |
| kadāci, karahaci, trt | thỉnh thoảng, đôi khi, đôi lúc |
| kapi, na | con khỉ |
| kamma, tr | hành động, hành vi, nghiệp |
| karī, na | con voi đực |
| kavi, na | nhà thơ, thi sĩ |
| kasmā, trt | tại sao? vì sao? |
| kāka, na | con quạ |
| kāya, na | thân thể, thể xác |
| kāruṇika, tt | thương hại, thương xót |
| kāsu, nữ | hố, hốc |
| kilañjā, nữ | chiếu, thảm |
| kukkura, na | con chó |
| kucchi, na, nữ | bụng, dạ dày |
| kutthī, na | người hủi, người bị bịnh phong |
| kuto, trt | từ đâu? do đâu? |
| kutra, trt | đâu? ở đâu? chỗ nào? |
| kumāra, na | con trai, thiếu niên nam |
| kumārī, nữ | con gái, thiếu niên nữ |
| kusala, tt | tốt đẹp, thiện |
| kulavantu, tt | thuộc về gia đình danh giá |
| kusuma, tr | hoa, bông hoa |
| kuhiṃ, trt | đâu? ở đâu? ở nơi nào? |
| ketu, na | cờ |
| khagga, na | gươm, kiếm, dao |
| khaṇḍa, tr | mảnh, mẩu, miếng |
| khādanīya, tr | thức ăn (cứng) |
| khippaṃ, trt | nhanh chóng |
| khīra, tr | sữa |
| khudā, nữ | sự đói, tình trạng đói |
| khetta, tr | cánh đồng, đồng ruộng |
| Gangā, nữ | sông Hằng |
| gantu, na | người đi |
| garu, na | thầy giáo, giáo viên |
| gahapati, na | chủ nhà |
| gāma, na | làng |
| gāvī, nữ | con bò cái |
| giri, na | núi |
| gilāna, na | người bệnh |
| gīta, tr | tiếng hát, bài hát |
| gīvā, nữ | cổ (người, súc vật, lọ) |
| guṇavantu, tt | có đạo đức tốt |
| guhā, nữ | động, hang, sào huyệt |
| geha, tr | nhà ở, căn nhà, toà nhà |
| goṇa, na | con bò đực |
| ghaṭa, tr | ấm, bình, lọ, chậu |
| ghara, tr | nhà ở, căn nhà |
| ca, ttkbđ | và |
| cakkhu, tr | mắt, con mắt |
| caṇḍāla, na | người thuộc tầng lớp hạ tiện |
| canda, na | mặt trăng |
| citta, tr | tâm, thức |
| cīvara, tr | y phục |
| cora, na | kẻ trộm, kẻ cướp |
| chāyā, nữ | bóng, bóng râm, bóng mát |
| jāṇu / jaṇṇu, tr | đầu gối |
| jala, tr | nước lã |
| jāta, na, nữ, tr | được sinh ra |
| jivhā, nữ | cái lưỡi |
| jetu, na | người thắng cuộc, kẻ chiến thắng |
| taṇḍula, tr | gạo |
| tato, trt | vì vậy, vì thế, bởi thế |
| tattha, trt | ở nơi đó? tại nơi đó? |
| tatra, trt | ở nơi đó? tại nơi đó? |
| tathā, trt | như vậy, như thế |
| Tathāgata, na | Đức Như Lai |
| tadā, trt | khi đó, lúc đó |
| taru, na | cây |
| taruṇi, nữ | cô thiếu nữ |
| tasmā, trt | vì vậy, vì thế, bởi thế |
| tāpasa, na | ẩn sĩ, người sống ẩn dật |
| tāva, trt | cho đến khi |
| tiṇa, tr | cỏ |
| tīra, tr | dải đất dọc theo hai bờ sông, bờ |
| tuṇḍa, tr | mỏ (chim) |
| tela, tr | dầu ăn |
| tvaṃ, đt | đại từ nhân xưng ngôi thứ hai số ít |
| dakkha, tt | thông minh, khôn khéo |
| daddu, nữ, tr | chàm |
| dadhi, tr | sữa đông (dùng làm phó mát) |
| dāṭhi, na | voi có ngà lớn |
| dātu, na | người cho, người biếu |
| dāna, tr | của bố thí |
| dāraka, na | đứa bé trai, đứa trẻ trai |
| dāru, tr | củi |
| dāsa, na | người đầy tớ trai |
| dīghajīvī, na | người sống lâu |
| dīpa, na | hòn đảo, ngọn đèn |
| dīpī, na | con báo |
| dukkhaṃ, trt | đau khổ, đau đớn |
| dubbala, tt | yếu, yếu ớt, thiếu sức khoẻ |
| dussa, tr | vải |
| duhitu, nữ | con gái |
| dūta, na | sứ giả, người đưa tin |
| deva, na | thiên thần (nam) |
| devatā, nữ | thiên thần nữ (nữ) |
| devi, nữ | hoàng hậu |
| doṇi, nữ | tàu thuyền |
| dvāra, tr | cửa, cửa ra vào |
| dhañña, tr | ngũ cốc |
| dhana, tr | tài sản, sự giàu có, sự giàu sang |
| dhanu, tr | cái cung |
| dhamma, na | giáo pháp |
| dhātu, nữ | di vật, yếu tố, nguyên tố |
| dhītu, nữ | con gái |
| dhīvara, na | người đánh cá |
| dhenu, nữ | bò cái |
| na, ttkbđ | không |
| nagara, tr | thành phố, thị xã |
| nadī, nữ | dòng sông |
| nayana, tr | mắt, con mắt |
| nara, na | người đàn ông |
| naraka, tr | địa ngục |
| nava, tt | mới |
| nānā, ttkbđ | khác nhau, thuộc về nhiều loại |
| nāḷi, nữ | đơn vị đong lường |
| nāvā, nữ | tàu, tàu thủy |
| nāvika, na | thủy thủ |
| nidhi, na | của cải châu báu được chôn giấu |
| nivāsa, na | nhà ở, căn nhà |
| netu, na | người lảnh đạo, vị lãnh tụ |
| pakkhī, na | chim |
| pañjara, na, nữ | chuồng, lồng |
| paññā, nữ | trí tuệ |
| pañha, na | câu hỏi |
| paṇḍita, na | hiền nhân, bậc thiện trí thức |
| paṇṇa, tr | lá cây |
| pati, na | người chồng |
| patta, na | cái bát, cái bình bát |
| patthanā, nữ | niềm hy vọng, sự mong chờ |
| paduma, tr | hoa sen |
| pabbata, na | núi |
| pabhāte, tr | bình minh, sáng sớm |
| pabhū, na | người cai quản, vị thống lãnh |
| pasu, na | thú vật |
| parisā, nữ | đoàn tùy tùng |
| pavattu, na | những người trì chú |
| pahūta, tt | nhiều, một số lượng lớn |
| pāṇi, na | bàn tay |
| pāṇī, na | chúng sanh hữu tình |
| pāda, na | bàn chân |
| pānīya, tr | nước uống |
| pāpa, tr | việc xấu, điều ác |
| pāsāṇa, na | hòn đá, tảng đá |
| pāsāda, na | lâu đài, biệt thự |
| pi, ttkbđ | cũng |
| piṭaka, na | cái rổ, cái giỏ, cái thúng, Tạng (Kinh, Luật, Luận) |
| pitu, na | cha, bố |
| pipāsā, nữ | sự khát nước |
| pipāsitā, na, nữ, tr | bị khát, cảm thấy khát |
| puñña, tr | công đức, phước thiện |
| putta, na | con trai |
| puttadāra, na | vợ và con |
| puna, ttkbđ | lại, lần nữa, nữa |
| puppha, tr | hoa, bông hoa, đóa hoa |
| pupphasanā, tr | bàn thờ hoa |
| pubbaka, na, nữ, tr | xưa, cổ |
| purisa, na | người đàn ông |
| pokkharaṇī, nữ | ao |
| potthaka, tr | sách |
| pharasu, na | cái rìu |
| phala, tr | trái cây |
| bandhu, na | người bà con thân thuộc |
| balavantu, na,nữ,tr | có quyền thế lớn, quyền lực lớn |
| balī, na | người có quyền thế lớn |
| bahu, tt | nhiều, lắm |
| bīja, tr | hạt, hạt giống |
| Buddha, na | Đức Phật |
| buddhi, nữ | thông minh |
| brāhmaṇa, na | người Bà-la-môn nam |
| brāhmaṇī, nữ | người Bà-la-môn nữ |
| bhaginī, nữ | chị, em gái |
| Bhagavā, na | Đức Thế Tôn |
| bhaṇḍa, tr | hàng hoá |
| bhatta, na, tr | thức ăn, bữa ăn, cơm |
| bhattu, na | người chồng |
| bhariyā, nữ | vợ |
| bhātu, na | anh, em trai |
| bhānumā, na | mặt trời |
| bhikkhu, na | tỷ-kheo, tỳ-kheo, tỷ-khưu, tỳ-khưu |
| bhūpati, na | vua |
| bhūmi, nữ | mặt đất, đất |
| bhojana, tr | thức ăn |
| bhojanīya, tr | thức ăn mềm |
| makkaṭa, na | con khỉ |
| magga, na | con đường |
| maccha, na | cá |
| mañca, na | cái giường |
| mañjūsā, nữ | hộp, thùng, tráp, bao |
| maṇi, na | đá quý, ngọc ma-ni |
| mattaññū, na | người tiết chế |
| madhu, tr | mật ong |
| madhukara, na | con ong |
| manussa, na | người, con người |
| manta, tr | bùa chú |
| mantī, na | bộ trưởng |
| mā, ttkbđ | không (điều cấm đoán) |
| mātu, nữ | mẹ, má |
| mātula, na | chú, bác, cậu, dượng |
| māra, na | Ma vương |
| mālā, nữ | vòng hoa |
| miga, na | con nai |
| mitta, na, tr | bạn |
| mukha, tr | mặt, mồm, miệng |
| muṭṭhi, na | nắm tay, quả đấm |
| muni, na | bậc hiền nhân, nhà hiền triết |
| mūla, tr | gốc, tiền |
| modaka, tr | của ngọt, mứt kẹo |
| yaṭṭhi, nữ | cái gậy |
| yadi, trt | nếu |
| yathā, trt | theo cách nào |
| yasavantu, na, nữ, tr | nổi tiếng |
| yasmā, trt | vì, bởi vì |
| yāgu, nữ | cháo |
| yācaka, na | người ăn mày, ăn xin |
| yāva, trt | đến chừng nào, đến khi nào |
| yuvati, nữ | cô thiếu nữ |
| rajaka, na | người thợ giặt( nam) |
| rajju, nữ | dây thừng |
| ratti, nữ | đêm, tối |
| ratha, na | xe cộ, xe ngưạ |
| ravi, na | mặt trời |
| rasa, tr | vị nếm |
| rasmi, nữ | tia (sáng) |
| rājinī, nữ | hoàng hậu |
| rāsi, na | đống |
| rukkha, na | cây |
| rukkhamūla, tr | gốc cây |
| rūpa, tr | sắc, hình dáng |
| latā, nữ | giống dây leo, cây bò |
| lābha, na | lợi, lời, lợi nhuận |
| luddaka, na | người đi săn |
| loka, na | thế gian, thế giới, hoàn cầu |
| locana, tr | mắt, con mắt |
| vaḍḍhakī, na | thợ mộc |
| vaṇṇavantu, na, nữ, tr | có nhiều màu sắc |
| vattu, na | người nói, người diễn thuyết |
| vattha, tr | vải |
| vatthu, tr | khu đất, nền tảng, vị trí |
| vadaññū, na | người rộng lượng |
| vadhū, nữ | vợ / con dâu |
| vana, tr | rừng |
| vammika, na, tr | tổ mối |
| varāha, na | con lợn, con heo |
| vasu, tr | sự giàu có |
| vā, ttkbđ | hoặc |
| vāṇija, na | thương gia |
| vāta, na | gió |
| vānara, na | con khỉ |
| vāpī, nữ | thùng, két, bể (chứa nước) |
| vāri, tr | dòng sông |
| vālukā, nữ | cát |
| vijju, nữ | chớp, sét |
| viññātu, na | người am hiểu |
| viññū, na | người trí thức |
| vidū, na | người trí thức |
| vinetu, na | người chấp hành kỷ luật |
| viya, ttkbđ | giống nhau, tương tự |
| vihāra, na | tu viện, tịnh xá |
| vīsati | hai mươi |
| vīhi, na | lúa |
| vega, tt | tốc độ, vận tốc |
| vetana, tr | tiền lương, tiền công |
| veḷu, na | tre |
| vyādhi, na | sự bệnh, sự đau yếu |
| sakaṭa, na | xe bò, xe ngựa |
| sakala, tt | toàn bộ, toàn thể |
| sakuṇa, na | con chim |
| sakhī, nữ | bạn gái |
| sagga, tr | thiên đường |
| sace, ttkhđ | nếu |
| sacca, tr | chân lý, sự thật |
| sattu, na | kẻ thù, thù địch |
| satthi, tr | đùi, bắp đùi |
| satthu, na | thầy giáo, giáo viên |
| sadda, na | âm thanh |
| saddhā, nữ | niềm tin, đức tin |
| saddhiṃ, ttkbđ | với, cùng, bằng, bởi |
| sappa, na | con rắn |
| sappi, tr | bơ lỏng |
| sappurisa, na | người thiện, người tốt |
| sabba, nữ, na, tr | tất cả, hết thảy |
| sabbaññū, na | bậc Toàn Giác |
| sabhā, nữ | sự hội họp |
| samaṇa, na | Sa-môn |
| samudda, | biển, đại dương |
| sammajjanī, nữ | cái chổi |
| sammā, ttkbđ | đúng, chính chắn |
| sara, na | tên, mũi tên |
| sassu, nữ | mẹ chồng, mẹ vợ |
| saha, ttkbđ | với, cùng, bằng |
| sahāya (ka), na | bạn |
| sākhā, nữ | cành cây |
| sāṭaka, na | áo quần |
| sāmī, na | người chồng |
| sārathī, na | người đánh xe ngựa |
| sālā, nữ | phòng lớn, đại sảnh |
| sāvaka, na | môn đồ, học trò, đệ tử |
| sakhī, na | con công trống |
| sigāla, na | con chó rừng |
| sindhu, na | biển, đại dương |
| sippa, tr | nghệ thuật và khoa học, học nghệ |
| sissa, na | học trò, môn đồ, đệ tử |
| sīghaṃ, trt | nhanh, mau |
| sīla, tr | giới |
| sīsa, tr | cái đầu |
| sīha, na | con sư tử |
| suka, na | con vẹt |
| sukhaṃ, trt | hạnh phúc, sung sướng, an lạc |
| sukhī, na | người hạnh phúc, người an lạc |
| Sugata, na | Đức Thiện thệ |
| sunakha, na | con chó |
| surā, na | rượu |
| suriya, na | mặt trời |
| suva, na | con vẹt |
| suvaṇṇa, tr | vàng, tiền vàng |
| susu, na | trẻ con, thú nhỏ |
| sūkara, na | con heo, con lợn |
| sura, na | thiên thần |
| seṭṭhi, na | chủ ngân hàng, giám đốc ngân hàng, nhà triệu phú |
| setu, tr | cái cầu |
| soṇa, na | con chó |
| sota, tr | lỗ tai |
| sotu, na | thính giả, người nghe |
| sopāna, na | cầu thang |
| hattha, na | bàn tay |
| hatthī, na | con voi |
| himavantu, na, nữ, tr | núi Hi-mã-lạp |
| hirañña, tr | vàng |
-ooOoo-
