Thiền Quan Sát Hơi Thở Anapana Là Gì? Viện Nghiên Cứu Vipassana Vridhamma

“Tâm trí này nó cứ đi lang thang bất cứ đâu mà nó muốn, bất cứ đâu nó mong cầu, bất cứ đâu nó cảm thấy dễ chịu, đầu tiên ta sẽ làm cho nó không dao động. Ta sẽ huấn luyện nó kỹ lưỡng như người quản tượng với chiếc gậy nhọn, huấn luyện một con voi hoang dại.”

Dhammapada 326 (Kinh Pháp cú 326)

Hơi thở của ta và ta

Anapana là bước đầu tiên trong thực hành thiền Vipassana. Anapana có nghĩa là quan sát hơi thở tự nhiên, bình thường, như khi nó đi vào và khi nó đi ra. Đây là phương pháp dễ học, khách quan và khoa học giúp phát triển sự định tâm.

Quan sát hơi thở là đối tượng lý tưởng cho thiền định vì nó luôn ở đó và hoàn toàn không có tính cách tông phái. Anapana rất khác biệt so với những phương pháp dùng sự điều hòa hơi thở phi tự nhiên. Không có nghi thức hay nghi lễ mang tính tông phái trong việc thực hành hoặc trình bày của Anapana.

Anapana cung cấp một công cụ để đối mặc những sợ hãi, lo lắng và áp lực ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là trẻ em. Bên cạnh việc giúp tâm trí bình tĩnh và tập trung, Anapana giúp con người hiểu về chính bản thân mình tốt hơn và cho họ cái nhìn sâu sắc về hoạt động của chính tâm trí họ. Vì đơn giản, kỹ thuật này rất dễ hiểu và dễ thực hành.

Mục đích của thiền Vipassana không phải là định tâm mà để hoàn toàn thanh lọc tâm, bằng cách diệt trừ tất cả các bất tịnh tinh thần như giận dữ, hận thù, đam mê, sợ hãi. Vipassana là sự khảo sát phân tích về tâm và thân (vật chất). Để đạt được điều này, người đó phải đạt hiểu biết đầy đủ về thân, tâm trí và các bất tịnh của tinh thần ở mức độ kinh nghiệm, quá trình này được thực hiện với sự trợ giúp của hơi thở. Hơi thở là một chiếc cầu nối giữa tâm ý thức và tâm vô thức giữa các quá trình chủ ý và vô chủ ý của cơ thể.

Bước đầu tiên của kỹ thuật này là phát triển nhận thức về thực tại hiện hữu. Đời sống chỉ có thể được sống trong hiện tại. Khi một người quan sát hơi thở, người đó bắt đầu hiểu bản chất của tâm trí. Tâm trí rất thoáng qua, rất hay thay đổi – thực tế này càng trở nên rất rõ ràng. Nó không bao giờ ở trong hiện tại, luôn liên tục cố gắng trốn vào quá khứ hoặc tương lai nào đó không thể đạt được. Khoảnh khắc trong quá khứ đã biến mất mãi mãi. Thậm chí ngay cả khi đáp lại bằng mọi sự giàu có trên đời, con người không thể mang khoảnh khắc kia trở lại. Tương tự thế, con người không thể sống trong tương lai. Khi tương lai trở thành hiện tại, chỉ khi đó ta mới có thể sống ở đó. Ai đó chưa được học cách sống – ai đó chưa học được nghệ thuật sống. Bằng cách quan sát hơi thở tự nhiên, chúng ta từng bước rèn luyện tâm trí của mình để sống trong hiện tại.

Một lý do nữa để chấp nhận hơi thở tự nhiên vào và ra làm đối tượng của định tâm là nhịp điệu của hơi thở có mối liên hệ tự nhiên mật thiết với những tiêu cực của tâm trí. Khi tâm trí bị tạp nhiễm và áp đảo bởi bất kỳ tiêu cực có hại như giận dữ, sợ hãi, ham muốn, đố kị hoặc bất kỳ điều gì khác, chúng ta thấy rằng nhịp điệu của hơi thở tự nhiên trở nên gấp gáp và thô thiển. Khi những tiêu cực này ngừng làm tạp nhiễm tâm trí, nhịp thở trở nên chậm lại và tinh tế.

Quan sát hơi thở tự nhiên là một thực hành phổ quát. Hơi thở là hơi thở, không phải hơi thở của Hindu giáo,hơi thở Hồi giáo hay hơi thở Thiên chúa giáo. Vì thế, Anapana trở nên phổ quát.

Sự khác nhau của Vipassana và Anapana

Mục đích của Vipassana là thanh lọc tâm khỏi mọi bất tịnh trong khi đó mục tiêu của Anapana là định tâm.

Vipassana có nghĩa là “nhìn thấy mọi thứ như nó chính nó”; đó là một tiến trình khách quan của sự thanh lọc tâm thông qua tự quan sát. Để tự quan sát, người đó cần thâm nhập vào toàn bộ cấu trúc thể chất và tinh thần với sự nhận thức rõ ràng. Đối với điều này, chúng ta cần một phương tiện, một công cụ, sẽ đưa chúng ta đến tầng lớp gốc rễ của tâm trí, nơi phát sinh những tiêu cực và bất tịnh – phương tiện đó là hơi thở. Quan sát hơi thở được gọi là Anapana.

Thiền Anapana là con đường mà qua đó tâm trí vọng động thoáng qua có thể được kéo trở về một đối tượng hoặc điểm tựa cụ thể, khi đó tâm được kiểm soát. Giống như một con bê chưa được thuần hóa phải được buộc vào một chiếc cọc để ngăn nó đi lang thang, cũng như thế cái tâm nó cũng phải được buộc vào “chiếc cọc” (phần đáy mũi) bởi sợi dây thừng (nhận biết về mỗi hơi thở ra mỗi hơi thở vào) để làm cho nó điềm tĩnh và bình ổn. Thiền Anapana bản thân nó có những lợi ích to lớn, nhưng nó chỉ là phương tiện, không phải là điểm dừng. Nó giúp ta định tâm, do vậy tâm trí bình tĩnh hơn và tập trung hơn, nhờ thế, có thể thực hành Vipassana được tốt hơn.

Các khóa Anapana

Ban đầu, thiền Anapana chỉ được dạy như một phần của khóa thiền Vipassana 10 ngày. Tuy nhiên, Ngài SN Goenka, Thiền sư chính của thiền Vipassana, đã quyết định mở cửa Anapana cho mọi người, để mọi người có thể bắt đầu thực hiện những bước đầu trên con đường Dhamma cho đến khi họ sẵn sàng học Vipassana, bằng cách tham dự khóa thiền 10 ngày.

Hiện tại, Anapana có thể được học thông qua một trong những cách sau:

1. Khóa thiền cho trẻ em

Thời điểm lý tưởng để đi những bước đầu tiên của khóa huấn luyện tinh thần này là thời thơ ấu. Bên cạnh việc giúp trẻ bình tĩnh và định tâm, Anapana giúp trẻ hiểu bản thân hơn và cho chúng cái nhìn sâu sắc về hoạt động của tâm trí của chính mình. Những đứa trẻ phát triển được một sức mạnh nội tâm giúp các em lựa chọn giữa các hành động đúng và sai, và làm chủ tâm trí của chính . Anapana cung cấp cho các em một công cụ để đối mặc với những nỗi sợ hãi, lo lắng và áp lực trong thời thơ ấu và thanh thiếu niên. Vì sự đơn giản của nó, trẻ em sẽ thấy phương pháp này dễ hiểu và dễ thực hành.

Học viện quốc tế Vipassana tổ chức các khóa thiền Anapana thường xuyên tại các trung tâm Vipassana chính thức và các địa điểm được thuê tại các quốc gia khác nhau cho trẻ em từ 8 đến 16 tuổi. Thông thường, các khóa thiền riêng biệt được tổ chức cho các lứa tuổi, 8 đến 12 tuổi và 13 đến 16 tuổi. Thời gian của các khóa thiền là 1 ngày. Tuy nhiên, vẫn có những khóa nội trú 2-3 ngày để giúp việc thực hành được liên tục hơn.

2. Anapana trong trường học trong dự án MITRA Upakram (Dự án)

MITRA Upakram là một sáng kiến của Chính phủ Maharashtra kết hợp với Viện nghiên cứu Vipassana để tạo điều kiện cho sự phát triển tinh thần của trẻ em ở trường học. MITRA, viết tắt của MIND IN TRAINING for RIGHT AWARENESS cũng có nghĩa là DOST trong tiếng Hindi hoặc FRIEND trong tiếng Anh.

Theo chương trình MITRA Upakram, các trường liên kết với VRI sắp xếp cho học sinh của mình được huấn luyện bắt đầu với khóa 70 phút của Anapana, thông qua các hướng dẫn âm thanh / video của Ngài S. N. Goenka. Sau khóa huấn luyện ban đầu, học sinh các trường thực hành phương pháp này hai lần mỗi ngày trong 10 phút – trước tiết học đầu tiên và tiết học cuối cùng.

Theo các dự án MITRA, giáo viên của trường được nghỉ phép để tham gia các khóa thiền Vipassana 10 ngày

3.    Thiền Anapana cho tất cả

(a.) Thời khóa Anapana 70 phút

Liên kết sau đây chứa các hướng dẫn âm thanh chi tiết về thiền Anapana bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau. Liên kết dành các ngôn ngữ tiếng Hindi và tiếng Anh có chứa hướng dẫn âm thanh của Ngài S. N. Goenka.

(b.) Thời khóa mini-Anapana 20 phút

Đây là phiên bản cô đọng của thời khóa Anapana 70 phút. Vui lòng tham khảo theo liên kết sau để làm theo hướng dẫn âm thanh / video của Ngài S. N. Goenka:

Vui lòng nhấp vào các liên kết bên dưới để tải xuống các file âm thanh của thời thiền mini-anapana bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau:

Hướng dẫn phát các Thời khóa Anapana 70 phút và 20 phút:

• Các file được phát trong một thiền đường yên tĩnh hoặc phòng thích hợp cho thiền định.
• Thiền sinh phải đồng ý ở lại trong toàn bộ thời gian của thời thiền, quan sát sự im lặng cao quý và nên duy trì sự phân biệt nam nữ không có tiếp xúc thân thể.
• Thiền sinh có thể là bất cứ ai trên 10 tuổi.
• Hướng dẫn duy nhất nên Bài ghi âm của Goenkaji về Mini Anapana. Cả người tổ chức thời khóa và bất kỳ ai khác không nên đưa ra bất kỳ hướng dẫn nào khác, trực tiếp hoặc được ghi lại.
• Không nên thu bất cứ khoản phí nào khi tham dự thời khóa Mini Anapana.

Lưu ý: Xin lưu ý rằng ai đó đã học Anapana từ bất kỳ nguồn nào ở trên, sẽ không được coi là “Thiền sinh cũ” trong truyền thống này. Họ không thể tham gia vào bất kỳ chương trình nào được chỉ định “Chỉ dành cho thiền sinh cũ”.

Học phí

Xin lưu ý rằng không nên thu bất cứ khoản phí nào, dưới bất kỳ hình thức nào, khi tham dự Thời khóa Anapana.

Thực hành hằng ngày

Sau khi học thiền Anapana từ bất kỳ ai trong các cách trên, điều cần thiết là thực hành Anapana trong một khoảng thời gian ngắn ít nhất 10 – 15 phút mỗi ngày, sáng và tối, để có được lợi lạc thực sự của phương pháp.

Lợi ích của việc thực hành Anapana 

Nhiều thiền sinh đã kể lại những lợi ích sau đây bằng việc thực hành Thiền định Anapana đều đặn:

• Công cụ hiệu quả để đối mặc với những nỗi sợ hãi, lo lắng và áp lực
• Tăng sự định tâm
• Cải thiện nhận thức và sự tỉnh táo của tâm 
• Trí nhớ trở nên sắc sảo
• Khả năng quyết định được cải thiện
• Làm chủ tâm trí
• Tăng sự tự tin
• Giảm kích động, sợ hãi, căng thẳng, lo lắng và stress
• Tăng khả năng làm việc
• Hiệu suất tốt hơn trong học tập, thể thao và các hoạt động ngoại khóa
• Khả năng hiểu và diễn đạt bản thân tốt hơn
• Tâm trí trở nên khỏe mạnh, lành mạnh và mạnh mẽ
•  Con người trở nên tràn đầy thiện ý với những người khác