Chattiṃsatima Pariccheda
Chattiṃsatima pariccheda
Tayodasa rājako
Mahallanāgaccayena , putto bhātikatissako;
Catuvīsativassāni, laṃkārajjamakārayi.
Mahāvihāre pākāraṃ, kārāpesi samantato;
Gavaratissavihāraṃ, so kārayitvā mahīpati.
Mahāgāmaṇikaṃ vāpiṃ, vihārassa’ssa’dāsi ca;
Vihārañca akāresi, bhātiyatissa nāmakaṃ.
Kāresuposathāgāraṃ, thūpārāme manorame;
Randhakaṇḍakavāpiñca, kārāpesi mahīpati.
Sattesu muducittoso, saṅghamhi tibbagāravo;
Ubhatosaṅghe mahīpālo, mahādānaṃ pavattayi.
Bhātikatissaccayena, tassa kaniṭṭhatissako;
Aṭṭhavīsasamārajjaṃ, laṃkādīpe akārayi.
Bhūtārāma mahānāga, therasmiṃ so pasīdiya;
Kāresi ratanapāsādaṃ, abhayagirimhi sādhukaṃ.
Abhayagirimhi pākāraṃ, mahāpariveṇameva ca;
Kāresi maṇisomavhe, mahāpariveṇameva ca.
Tattheva cetiyagharaṃ, ambatthale tatheva ca;
Kāresi paṭisaṅkhāraṃ, nāgadīpe ghare pana.
Mahāvihārasīmaṃso, madditvā tattha kārayi;
Kukkuṭagiri pariveṇa, pantiṃ sakkacca bhūpati.
Mahāvihāre kāresi, dvādasa manujādhipo;
Mahācaturassapāsāde, dassaneyyemanorame.
Dakkhiṇavihāra thūpamhi, kañcukañca akārayi;
Bhattasālaṃ mahāmegha, vanāsimañca maddiya.
Mahāvihārapākāraṃ, passato apanīyaso;
Maggaṃ dakkhiṇavihāra, gāmiñcāpi akārayi.
Bhūtārāma vihārañca, rāmagoṇakameva ca;
Tatheva nandatissassa, ārāmañca akārayi.
Pācinato anuḷātissa, pabbataṃ gaṅgarājiyaṃ;
Niyelatissārāmañca, piḷa piṭṭhi vihārakaṃ.
Rājamahāvihārañca, kāresi manujādhipo;
Soyeva tīsu ṭhānesu, kāresu’posathālayaṃ.
Kalyāṇīka vihāre ca, maṇḍalagirike tathā;
Dubbalavāpitissavhe, vihāresu imesu hi.
Kaniṭṭhatissaccayena, tassa putto akārayi;
Rajjaṃ dveyeva vassāni, cūḷanāgoti vissuto.
Cūḷanāgakaniṭṭhotu, rājāghātiya bhātikaṃ;
Ekavassaṃ kuḍḍanāgo, rajjaṃ laṃkāya kārayi.
Mahāpeḷañca vaḍḍhesi, ekanāḷikachātake;
Bhikkhusatānaṃ pañcannaṃ, abbhocchinnaṃ mahīpati.
Kuḍḍanāgassa rañño tu, devīyā bhātuko tadā;
Senāpati sirināgo, coro hutvāna rājino.
Balavāhana sampanno, āgamma nagarantikaṃ;
Rājabalena yujjhanto, kuḍḍanāgaṃ mahīpatiṃ.
Palāpetvā laddhajayo, anurādha pure vare;
Laṃkārajjamakāresi, vassānekūnavīsati.
Mahāthūpavare chattaṃ, kārāpetvāna bhūpati;
Suvaṇṇakammaṃ kāresi, dassaneyyaṃ manoramaṃ.
Kāresi lohapāsādaṃ, saṃkhittaṃ pañcabhūmakaṃ;
Mahābodhi catudvāre, sopānaṃ punakārayi.
Kāretvā chattapāsādaṃ, mahe pūjamakārayi;
Kulambaṇañca dīpasmiṃ, vissajjesi dayāparo.
Sirināgaccaye tassa, putto tisso akārayi;
Rajjaṃ dvāvīsavassāni, dhammavohāra kovido.
Ṭhapesi so hi vohāraṃ, hiṃsā muttaṃ yatoidha;
Vohāraka tissarājā, iti nāmaṃ tato ahu.
Kambugāmakavāsissa, devattherassa santike;
Dhammaṃ sutvā paṭikammaṃ, pañcāvāse akārayi.
Mahātissassa therassa, anurā rāmavāsino;
Pasanno mucelapaṭṭane, dāna vaṭṭamakārayi.
Tissarāja maṇḍapañca, mahāvihāradvayepi so;
Mahābodhighare pāci, loharūpaddhayampi ca.
Sattapaṇṇikapāsādaṃ, kāretvā sukhavāsakaṃ;
Māse māse sahassaṃ so, mahāvihārassa dāpayi.
Abhayagirivihāre, dakkhiṇamūlasavhaye;
Maricavaṭṭi vihāramhi, kulālitissasavhaye.
Mahiyaṅgaṇa vihāramhi, mahāgāmakasavhaye;
Mahānāgatissavhamhi, tathā kalyāṇīkavhaye.
Iti aṭṭhasu thūpesu, chattakammamakārayi;
Mūkanāgasenāpati, vihāre dakkhiṇe tathā.
Marica vaṭṭi vihāramhi, puttabhāgavhaye tathā;
Issarasamaṇavhamhi, tissavhe nāgadīpake.
Iti chasu vihāresu, pākārañca akārayi;
Kāresu’ posathāgāraṃ, anurārāmasavhaye.
Ariyavaṃsakathāṭhāne, laṃkādīpekhilepi ca;
Dāna vaṭṭaṃ ṭhapāpesi, saddhamme gāravena so.
Tiṇī satasahassāni, datvāna manujādhipo;
Iṇato sayike bhikkhū, mocesi sāsanappiyo.
Mahā vesākha pūjaṃ so, kāretvā dīpavāsinaṃ;
Sabbe saṃyeva bhikkhūnaṃ, ticīvaramadāpayi.
Vetullavādaṃ madditvā, kāretvā pāpaniggahaṃ;
Kapilena amaccena, sāsanaṃ jotayīca so.
Vissuto’bhayanāgo’ti, kaniṭṭho tassarājino;
Deviyā tassa saṃsaṭṭho, ñāto bhīto sabhātarā.
Palāyitvā hallatitthaṃ, gantvāna sahasevako;
Kuddho viya mātulassa, hatthapādañca chedayi.
Rājino raṭṭhatedatthaṃ, ṭhapetvāna idheva taṃ;
Sunakhopamaṃ dassayitvā, gahetvā’ti siniddhake.
Tattheva nāvaṃ āruyha, paratīramagāsayaṃ;
Subhavo mātulo tu, upagamma mahīpati.
Suhado viya hutvāna, tasmiṃ raṭṭhamabhindiso;
Abhayo taṃ jānanatthaṃ, dūtaṃ idha visajjayi.
Taṃ disvā pūgarukkhaṃ so, samantā kuntanāḷiyā;
Paribbhamanto madditvā, katvā dubbalamūlakaṃ.
Bāhunāyeva pātetvā, tajjetvā taṃ palāpayi;
Dūto gantvā abhayassa, taṃ pavattiṃ pavedayi.
Ñatvā’bhayo taṃ damiḷe, ādāya basuke tato;
Nagarantikamāgañchi, bhātarā saha yujjhituṃ.
Taṃ ñatvāna palāyitvā, assamāruyhadeviyā;
Malayaṃ āgamā rājā, taṃkaniṭṭho’nu bandhiya.
Rājānaṃ malaye hantvā, devīmādāya āgato;
Kāresi nagare rajjaṃ, aṭṭhavassāni bhūpati.
Pāsāṇavediṃ kāresi, mahābodhisamantato;
Lohapāsādaṅgaṇamhi, rājā maṇḍapameva ca.
Dvihi satasahassehi, nekavatthāni bhāgiya;
Dīpamhi bhikkhusaṅghassa, vatthadānamadāsi so.
Abhayassa’ccaye bhātu, tassassa tassa atrajo;
Dvevassāni sirināgo, laṃkārajja makārayi.
Paṭisaṅkhariya pākāraṃ, mahābodhisamantato;
Mahābodhigharasseva, soyeva vālikātale.
Mūcelarukkhaparato, haṃsavaṭṭaṃ manoramaṃ;
Mahantaṃ maṇḍapañceva, kārāpesi mahīpati.
Vijayakumārako nāma, sirināgassa atrajo;
Pituno accaye rajjaṃ, ekavassamakārayi.
Lambakaṇṇā tayo āsuṃ, sahātā mahiyaṅgaṇe;
Saṅghatisso saṅghabodhi, tatiyo goṭṭhakābhayo.
Te tissavāpimariyāda-gato andho vicakkhaṇo;
Rājupaṭṭhānamāyante, padasaddena abravi.
‘‘Pathavīsāmino ete, tayo vahatibhū’iti;
Taṃ sutvā abhayo pacchā, yanto pucchi punāhaso.
Tassa vaṃso ṭhassatīti,
Puna pucchitameva so;
‘‘Pacchimassā’’ti so āha,
Taṃ sutvā dvīhisoagā.
Te puraṃ pavisitvāna, tayo rañño’ti vallabho;
Rājakiccāni sādhentā, vasantā rājasantike.
Hantvā vijayarājānaṃ, rājagehamhi ekato;
Senāpatiṃsaṅghatissaṃ, duverajje’bhisecayuṃ.
Evaṃ so abhisittova, anurādhapuruttame;
Rajjaṃ cattāri vassāni, saṅghatisso akārayi.
Mahāthūpamhi chattañca, hemakammañca kārayi;
Visuṃ satasahassagghe, caturo ca mahāmaṇi.
Majjhe catunnaṃ sūriyānaṃ, ṭhapāpesi mahīpati;
Thūpassa muddhani tathā-nagghavajiracumbaṭaṃ.
So chattamahapūjāya, saṅghassa manujādhipo;
Cattālīsasahassassa, cha cīvaramadāpayi.
Taṃ mahādevatherena, dāmagallaka vāsino;
Desitaṃ khandhake suttaṃ, yāgānisaṃsa dīpanaṃ.
Sutvā pasanno saṅghassa, yāgudānamadāpayi;
Nagarassa catudvāre, sakkaccañceva sādhu ca.
So antarantare rājā, jambupakkāni khādituṃ;
Sahorodho sahāmacco, agāpācina dīpakaṃ.
Upaddutaṃ’ssa gamane, manussā pāci vāsino;
Visaṃ phalesu yo jesuṃ, rājabhojjāya jambuyā.
Khāditvā jambupakkāni, tāni tattheva so mato;
Senāpati saṅghadhabādhīṃ-bhayo rajje’bhisecayi.
Rājāsiri saṅgha bodhi, vissuto pañcasīlavā;
Anurādhapure rajjaṃ, duve vassāni kārayi.
Mahāvihāre kāresi, salākaggaṃ manoramaṃ;
Tadādīpe manusseso, ñatvā dubbuṭṭhupaddute.
Karuṇāya kampitamano, mahāthūpaṅgaṇe sayaṃ;
Nipajji bhūmiyaṃ rājā, katvāna iti nicchayaṃ.
‘‘Pavassitvāna devena, jalenupalāvite mayi;
Naheva vuṭṭhahissāmi, maramānopahaṃ idha’’.
Evaṃ nipanne bhūminde, devo pāvassi tāvade;
Laṃkādīpamhi sakale, piṇayanto mahāmahiṃ.
Tathāpi nuṭṭhahatiso, apilāpanato jale;
Āvariṃsu tato’maccā, jalaniggamanāḷiyo.
Tato jalamhi pilavaṃ, rājā vuṭṭhāsi dhammiko;
Karuṇāyanudi evaṃ, dīpe dubbuṭṭhikābhayaṃ.
Corātahiṃ tahiṃ jātā, iti sutvāna bhūpati;
Core āṇāpayitvāna, rahassena palāpīya.
Āṇāpetvā rahassena, matānaṃ so kalevaraṃ;
Aggīhi uttāsetvāna, hanitaṃ corupaddavaṃ.
Eko yakkho idhāgamma, rattakkho iti vissuto;
Karoti rattāna’kkhīti, manussānaṃ tahiṃ tahiṃ.
Aññamaññamapekkhitvā, bhāyitvā rattanettataṃ;
Narāmaranti te yakkho, sobhakkhesi asaṅkito.
Rājā upaddavaṃ tesaṃ, sutvā santattamānaso;
Eko’pavāsa gabbhamhi, hutvā aṭṭhaṅguposathi.
‘‘Apassitvāna taṃ yakkhaṃ, na cuṭṭhāmī’’ti so sayi;
Tassa so dhammatejena, agā yakkho tadantikaṃ.
Tena ‘‘kosī’’ti puṭṭho ca, so ‘‘aha’’nti pavedayi;
‘‘Kasmā pajaṃ me bhakkhesi, mā khāda’’iti sobravi.
‘‘Ekasmiṃ me janapade, nare dehī’’ti sobravi;
‘‘Na sakkā iti vutte so, kamenekaṃti abravi.
‘‘Aññaṃ na sakkā dātuṃ me, maṃ khāda’’ iti sobravi;
‘‘Na sakkā’’iti taṃ yāci, gāme gāme baliñca so.
Sādhūti vatvā bhūmindo, dipampi sakalepi ca;
Gāmavare nivesetvā, baliṃtassa adāpayi.
Mahāsattena teneva, sabbabhūtānukampinā;
Mahārogabhayaṃ jātaṃ, dīpadīpena nāsitaṃ.
So bhaṇḍāgāriko rañño,
Amacco goṭṭhatābhayo;
Cero hutvā uttarato,
Nagaraṃ samupāgami.
Parissāvanamādāya, rājā dakkhiṇadvārato;
Parahiṃsamarocento, ekakova palāyi so.
Puṭabhattaṃ gahetvāna, gacchanto purito pathi;
Bhattabhogāyarājānaṃ, nibandhittha punappunaṃ.
Jalaṃ parissāvayitvā, bhuñjitvāna dayāluko;
Tassevaṃ’nuggahaṃ kātuṃ, idaṃ vacanamabruvi.
‘‘Saṅghabodhi ahaṃ rājā, gahetvā mamabho sīraṃ;
Goṭṭhābhayassa dassehi, bahuṃ dassati te dhanaṃ.
Na icchito tathākātuṃ, tassatthāya mahīpati;
Nisinnoyeva amari, so sīsaṃ tassa ādiya.
Goṭṭhābhayassa dassesi, sotu vimhitamānaso;
Datvā tassa dhanaṃ rañño, sakkāraṃ sādhukārayi.
Evaṃ goṭṭhābhayo eso, meghavaṇṇābhayo’ti ca;
Vissuto terasa samā, laṃkārajjamakārayi.
Mahāvatthuṃ kārayitvā, vatthudvāramhi maṇḍapaṃ;
Kārayitvā maṇḍayitvā, so bhikkhu tattha saṅghato.
Aṭṭhuttarasahassāni, nisīdetvā dine dine;
Yāgukhajjaka bhojjehi, sādūhi vividhehi ca.
Sacīvarehi kappetvā, mahādānaṃ pavattayi;
Ekavīsadinā nevaṃ, nibaddhañcassa kārayi.
Mahāvihāre kāresi, silāmaṇḍapa muttamaṃ;
Lohapāsādathambhe ca, parivattiya ṭhāpayi.
Mahābodhi silāvediṃ, uttaradvāratoraṇaṃ;
Patiṭṭhāpesi thambhe ca, cakukaṇṇe sacakkake.
Tisso sīlāpaṭimāyo, tīsu dvāresu kārayi;
Ṭhapāpesi ca pallaṅkaṃ, dakkhiṇamhi silāmayaṃ.
Padhānabhūmiṃ kāresi, mahāvihārapacchato;
Dīpamhi jiṇṇakāvāsaṃ, sabbañca paṭisaṅkhari.
Thūpārāme thūpagharaṃ, therambatthalake tathā;
Ārāme maṇisomavhe, paṭisaṅkhārayi ca so.
Thūpārāme maṇisomā-rāme maricavaṭṭake;
Dakkhiṇavha vihāre ca, uposathagharāni ca.
Meghavaṇṇābhayavhañca, navavihāramakārayi;
Vihāramahapūjāyaṃ, piṇḍetvā dīpavāsīnaṃ.
Tiṃsabhikkhusahassānaṃ, chacīvaramadāsi ca;
Mahāvesākhapūjañca, tadā evaṃ akārayi.
Anuvassañca saṅghassa, chacīvaramadāmayi;
Pāpakānaṃ niggahena, sodhento sāsanaṃ tu so.
Vetullavādino bhikkhū, abhayagirinivāsino;
Gāhayitvāsaṭṭhimatte, jinasāsanakaṇṭake.
Katvāna niggahaṃ tesaṃ, paratire khipāpayi;
Tattha khittassa therassa, nissito bhikkhucoḷiko.
Saṅghamitto’tināmena, bhūtivijjādikovido;
Mahāvihāre bhikkhunaṃ, kujjhitvāna idhagamā.
Thūpārāme sannipātaṃ, pavisitvā asaññato;
Saṅghapālassa pariveṇa, vāsittherassa tattha so.
Goṭṭhāsayassa therassa, mātulassa’ssa rājino;
Rañño nāmenā‘‘lapanto, vacanaṃ paṭibāhiya.
Rañño kulūpago āsi, rājā tasmiṃ pasīdiya;
Jeṭṭhaputtaṃ jeṭṭhatissaṃ, mahāsenaṃ kaniṭṭhakaṃ.
Appesi tassa bhikkhussa, so saṅgaṇhi dutiyakaṃ;
Upanandhi tasmiṃ bhikkhusmiṃ, jeṭṭhatisso kumārako.
Pituno accaye jeṭṭha, sisso rājāahosiso;
Pitu sārīra sakkāre, niggantuṃ nicchamānake.
Duṭṭhāmacce niggahetuṃ, sayaṃ nikkhamma bhūpati;
Kaniṭṭhaṃ purato katvā, pitukāyaṃ anantaraṃ.
Tato amacce katvāna, sayaṃ hutvāna pacchato;
Kaniṭṭhe pitukāye ca, nikkhante tadanantaraṃ.
Dvāraṃ saṃvarayitvāna, duṭṭhamacce nighātiya;
Sūle appesi pituno, citakāyasamantato.
Tena’ssa kammunā nāmaṃ, kakkhalopapadaṃahu;
Saṅghamittotu so bhikkhu, bhīto tasmiṃ narādhipā.
Tassābhisekasamakālaṃ, mahāsenena mantiya;
Tassābhisekaṃ pekkhanto, paratīraṃ gato ito.
Pitarā so vippakataṃ, lohapāsāda muttamaṃ;
Koṭidhanaṃ agghanakaṃ, kāresi sattabhūmakaṃ.
Saṭṭhisatasahassagghaṃ, pūjayitvā maṇiṃtahiṃ;
Kāresi jeṭṭhatissotaṃ, maṇipāsādanāmakaṃ.
Maṇi duve mahagghe ca, mahāthūpe apūjayi;
Mahābodhighare tīṇi, toraṇāni ca kārayi.
Kārayitvā vihāraṃ so, pācinatissa pabbataṃ;
Pañcavāsesu saṅghassa, adāsi puthuvī pati.
Devānaṃpiyatissena, so patiṭṭhāpitaṃ purā;
Thūpārāme urusilā, paṭimaṃ cārudassanaṃ.
Netvāna thūpārāmavhaṃ, jeṭṭhatisso mahīpahi;
Patiṭṭhāpesi ārāme, pācinatissa pabbate.
Kāḷamattikavāpiṃso, adācetiya pabbate;
Vihāra pāsāda mahaṃ, mahāvesākhameva ca.
Katvā tiṃsa sahassassa, saṅghassa’dā chacīvaraṃ;
Āḷambagāmavāpiṃso, jeṭṭhatisso akārayi.
Evaṃ so vividhaṃ puññaṃ, pāsādakaraṇādikaṃ;
Kārento dasavassāni, rājā rajjamakārayi.
Iti bahuvidha puñña hetu bhūtā,
Narapatitā bahupāpahetu cāti;
Madhuramiva visenamissamannaṃ,
Sujanamano bhajate na taṃ kadāpi.
Sujanappasāda saṃvegatthāya kate mahāvaṃse
Tayodasarājakonāma
Chattiṃsatimo paricchedo.
Chattiṃsatima pariccheda
Tayodasa rājako
Mahallanāgaccayena , putto bhātikatissako;
Catuvīsativassāni, laṃkārajjamakārayi.
Mahāvihāre pākāraṃ, kārāpesi samantato;
Gavaratissavihāraṃ, so kārayitvā mahīpati.
Mahāgāmaṇikaṃ vāpiṃ, vihārassa’ssa’dāsi ca;
Vihārañca akāresi, bhātiyatissa nāmakaṃ.
Kāresuposathāgāraṃ, thūpārāme manorame;
Randhakaṇḍakavāpiñca, kārāpesi mahīpati.
Sattesu muducittoso, saṅghamhi tibbagāravo;
Ubhatosaṅghe mahīpālo, mahādānaṃ pavattayi.
Bhātikatissaccayena, tassa kaniṭṭhatissako;
Aṭṭhavīsasamārajjaṃ, laṃkādīpe akārayi.
Bhūtārāma mahānāga, therasmiṃ so pasīdiya;
Kāresi ratanapāsādaṃ, abhayagirimhi sādhukaṃ.
Abhayagirimhi pākāraṃ, mahāpariveṇameva ca;
Kāresi maṇisomavhe, mahāpariveṇameva ca.
Tattheva cetiyagharaṃ, ambatthale tatheva ca;
Kāresi paṭisaṅkhāraṃ, nāgadīpe ghare pana.
Mahāvihārasīmaṃso, madditvā tattha kārayi;
Kukkuṭagiri pariveṇa, pantiṃ sakkacca bhūpati.
Mahāvihāre kāresi, dvādasa manujādhipo;
Mahācaturassapāsāde, dassaneyyemanorame.
Dakkhiṇavihāra thūpamhi, kañcukañca akārayi;
Bhattasālaṃ mahāmegha, vanāsimañca maddiya.
Mahāvihārapākāraṃ, passato apanīyaso;
Maggaṃ dakkhiṇavihāra, gāmiñcāpi akārayi.
Bhūtārāma vihārañca, rāmagoṇakameva ca;
Tatheva nandatissassa, ārāmañca akārayi.
Pācinato anuḷātissa, pabbataṃ gaṅgarājiyaṃ;
Niyelatissārāmañca, piḷa piṭṭhi vihārakaṃ.
Rājamahāvihārañca, kāresi manujādhipo;
Soyeva tīsu ṭhānesu, kāresu’posathālayaṃ.
Kalyāṇīka vihāre ca, maṇḍalagirike tathā;
Dubbalavāpitissavhe, vihāresu imesu hi.
Kaniṭṭhatissaccayena, tassa putto akārayi;
Rajjaṃ dveyeva vassāni, cūḷanāgoti vissuto.
Cūḷanāgakaniṭṭhotu, rājāghātiya bhātikaṃ;
Ekavassaṃ kuḍḍanāgo, rajjaṃ laṃkāya kārayi.
Mahāpeḷañca vaḍḍhesi, ekanāḷikachātake;
Bhikkhusatānaṃ pañcannaṃ, abbhocchinnaṃ mahīpati.
Kuḍḍanāgassa rañño tu, devīyā bhātuko tadā;
Senāpati sirināgo, coro hutvāna rājino.
Balavāhana sampanno, āgamma nagarantikaṃ;
Rājabalena yujjhanto, kuḍḍanāgaṃ mahīpatiṃ.
Palāpetvā laddhajayo, anurādha pure vare;
Laṃkārajjamakāresi, vassānekūnavīsati.
Mahāthūpavare chattaṃ, kārāpetvāna bhūpati;
Suvaṇṇakammaṃ kāresi, dassaneyyaṃ manoramaṃ.
Kāresi lohapāsādaṃ, saṃkhittaṃ pañcabhūmakaṃ;
Mahābodhi catudvāre, sopānaṃ punakārayi.
Kāretvā chattapāsādaṃ, mahe pūjamakārayi;
Kulambaṇañca dīpasmiṃ, vissajjesi dayāparo.
Sirināgaccaye tassa, putto tisso akārayi;
Rajjaṃ dvāvīsavassāni, dhammavohāra kovido.
Ṭhapesi so hi vohāraṃ, hiṃsā muttaṃ yatoidha;
Vohāraka tissarājā, iti nāmaṃ tato ahu.
Kambugāmakavāsissa, devattherassa santike;
Dhammaṃ sutvā paṭikammaṃ, pañcāvāse akārayi.
Mahātissassa therassa, anurā rāmavāsino;
Pasanno mucelapaṭṭane, dāna vaṭṭamakārayi.
Tissarāja maṇḍapañca, mahāvihāradvayepi so;
Mahābodhighare pāci, loharūpaddhayampi ca.
Sattapaṇṇikapāsādaṃ, kāretvā sukhavāsakaṃ;
Māse māse sahassaṃ so, mahāvihārassa dāpayi.
Abhayagirivihāre, dakkhiṇamūlasavhaye;
Maricavaṭṭi vihāramhi, kulālitissasavhaye.
Mahiyaṅgaṇa vihāramhi, mahāgāmakasavhaye;
Mahānāgatissavhamhi, tathā kalyāṇīkavhaye.
Iti aṭṭhasu thūpesu, chattakammamakārayi;
Mūkanāgasenāpati, vihāre dakkhiṇe tathā.
Marica vaṭṭi vihāramhi, puttabhāgavhaye tathā;
Issarasamaṇavhamhi, tissavhe nāgadīpake.
Iti chasu vihāresu, pākārañca akārayi;
Kāresu’ posathāgāraṃ, anurārāmasavhaye.
Ariyavaṃsakathāṭhāne, laṃkādīpekhilepi ca;
Dāna vaṭṭaṃ ṭhapāpesi, saddhamme gāravena so.
Tiṇī satasahassāni, datvāna manujādhipo;
Iṇato sayike bhikkhū, mocesi sāsanappiyo.
Mahā vesākha pūjaṃ so, kāretvā dīpavāsinaṃ;
Sabbe saṃyeva bhikkhūnaṃ, ticīvaramadāpayi.
Vetullavādaṃ madditvā, kāretvā pāpaniggahaṃ;
Kapilena amaccena, sāsanaṃ jotayīca so.
Vissuto’bhayanāgo’ti, kaniṭṭho tassarājino;
Deviyā tassa saṃsaṭṭho, ñāto bhīto sabhātarā.
Palāyitvā hallatitthaṃ, gantvāna sahasevako;
Kuddho viya mātulassa, hatthapādañca chedayi.
Rājino raṭṭhatedatthaṃ, ṭhapetvāna idheva taṃ;
Sunakhopamaṃ dassayitvā, gahetvā’ti siniddhake.
Tattheva nāvaṃ āruyha, paratīramagāsayaṃ;
Subhavo mātulo tu, upagamma mahīpati.
Suhado viya hutvāna, tasmiṃ raṭṭhamabhindiso;
Abhayo taṃ jānanatthaṃ, dūtaṃ idha visajjayi.
Taṃ disvā pūgarukkhaṃ so, samantā kuntanāḷiyā;
Paribbhamanto madditvā, katvā dubbalamūlakaṃ.
Bāhunāyeva pātetvā, tajjetvā taṃ palāpayi;
Dūto gantvā abhayassa, taṃ pavattiṃ pavedayi.
Ñatvā’bhayo taṃ damiḷe, ādāya basuke tato;
Nagarantikamāgañchi, bhātarā saha yujjhituṃ.
Taṃ ñatvāna palāyitvā, assamāruyhadeviyā;
Malayaṃ āgamā rājā, taṃkaniṭṭho’nu bandhiya.
Rājānaṃ malaye hantvā, devīmādāya āgato;
Kāresi nagare rajjaṃ, aṭṭhavassāni bhūpati.
Pāsāṇavediṃ kāresi, mahābodhisamantato;
Lohapāsādaṅgaṇamhi, rājā maṇḍapameva ca.
Dvihi satasahassehi, nekavatthāni bhāgiya;
Dīpamhi bhikkhusaṅghassa, vatthadānamadāsi so.
Abhayassa’ccaye bhātu, tassassa tassa atrajo;
Dvevassāni sirināgo, laṃkārajja makārayi.
Paṭisaṅkhariya pākāraṃ, mahābodhisamantato;
Mahābodhigharasseva, soyeva vālikātale.
Mūcelarukkhaparato, haṃsavaṭṭaṃ manoramaṃ;
Mahantaṃ maṇḍapañceva, kārāpesi mahīpati.
Vijayakumārako nāma, sirināgassa atrajo;
Pituno accaye rajjaṃ, ekavassamakārayi.
Lambakaṇṇā tayo āsuṃ, sahātā mahiyaṅgaṇe;
Saṅghatisso saṅghabodhi, tatiyo goṭṭhakābhayo.
Te tissavāpimariyāda-gato andho vicakkhaṇo;
Rājupaṭṭhānamāyante, padasaddena abravi.
‘‘Pathavīsāmino ete, tayo vahatibhū’iti;
Taṃ sutvā abhayo pacchā, yanto pucchi punāhaso.
Tassa vaṃso ṭhassatīti,
Puna pucchitameva so;
‘‘Pacchimassā’’ti so āha,
Taṃ sutvā dvīhisoagā.
Te puraṃ pavisitvāna, tayo rañño’ti vallabho;
Rājakiccāni sādhentā, vasantā rājasantike.
Hantvā vijayarājānaṃ, rājagehamhi ekato;
Senāpatiṃsaṅghatissaṃ, duverajje’bhisecayuṃ.
Evaṃ so abhisittova, anurādhapuruttame;
Rajjaṃ cattāri vassāni, saṅghatisso akārayi.
Mahāthūpamhi chattañca, hemakammañca kārayi;
Visuṃ satasahassagghe, caturo ca mahāmaṇi.
Majjhe catunnaṃ sūriyānaṃ, ṭhapāpesi mahīpati;
Thūpassa muddhani tathā-nagghavajiracumbaṭaṃ.
So chattamahapūjāya, saṅghassa manujādhipo;
Cattālīsasahassassa, cha cīvaramadāpayi.
Taṃ mahādevatherena, dāmagallaka vāsino;
Desitaṃ khandhake suttaṃ, yāgānisaṃsa dīpanaṃ.
Sutvā pasanno saṅghassa, yāgudānamadāpayi;
Nagarassa catudvāre, sakkaccañceva sādhu ca.
So antarantare rājā, jambupakkāni khādituṃ;
Sahorodho sahāmacco, agāpācina dīpakaṃ.
Upaddutaṃ’ssa gamane, manussā pāci vāsino;
Visaṃ phalesu yo jesuṃ, rājabhojjāya jambuyā.
Khāditvā jambupakkāni, tāni tattheva so mato;
Senāpati saṅghadhabādhīṃ-bhayo rajje’bhisecayi.
Rājāsiri saṅgha bodhi, vissuto pañcasīlavā;
Anurādhapure rajjaṃ, duve vassāni kārayi.
Mahāvihāre kāresi, salākaggaṃ manoramaṃ;
Tadādīpe manusseso, ñatvā dubbuṭṭhupaddute.
Karuṇāya kampitamano, mahāthūpaṅgaṇe sayaṃ;
Nipajji bhūmiyaṃ rājā, katvāna iti nicchayaṃ.
‘‘Pavassitvāna devena, jalenupalāvite mayi;
Naheva vuṭṭhahissāmi, maramānopahaṃ idha’’.
Evaṃ nipanne bhūminde, devo pāvassi tāvade;
Laṃkādīpamhi sakale, piṇayanto mahāmahiṃ.
Tathāpi nuṭṭhahatiso, apilāpanato jale;
Āvariṃsu tato’maccā, jalaniggamanāḷiyo.
Tato jalamhi pilavaṃ, rājā vuṭṭhāsi dhammiko;
Karuṇāyanudi evaṃ, dīpe dubbuṭṭhikābhayaṃ.
Corātahiṃ tahiṃ jātā, iti sutvāna bhūpati;
Core āṇāpayitvāna, rahassena palāpīya.
Āṇāpetvā rahassena, matānaṃ so kalevaraṃ;
Aggīhi uttāsetvāna, hanitaṃ corupaddavaṃ.
Eko yakkho idhāgamma, rattakkho iti vissuto;
Karoti rattāna’kkhīti, manussānaṃ tahiṃ tahiṃ.
Aññamaññamapekkhitvā, bhāyitvā rattanettataṃ;
Narāmaranti te yakkho, sobhakkhesi asaṅkito.
Rājā upaddavaṃ tesaṃ, sutvā santattamānaso;
Eko’pavāsa gabbhamhi, hutvā aṭṭhaṅguposathi.
‘‘Apassitvāna taṃ yakkhaṃ, na cuṭṭhāmī’’ti so sayi;
Tassa so dhammatejena, agā yakkho tadantikaṃ.
Tena ‘‘kosī’’ti puṭṭho ca, so ‘‘aha’’nti pavedayi;
‘‘Kasmā pajaṃ me bhakkhesi, mā khāda’’iti sobravi.
‘‘Ekasmiṃ me janapade, nare dehī’’ti sobravi;
‘‘Na sakkā iti vutte so, kamenekaṃti abravi.
‘‘Aññaṃ na sakkā dātuṃ me, maṃ khāda’’ iti sobravi;
‘‘Na sakkā’’iti taṃ yāci, gāme gāme baliñca so.
Sādhūti vatvā bhūmindo, dipampi sakalepi ca;
Gāmavare nivesetvā, baliṃtassa adāpayi.
Mahāsattena teneva, sabbabhūtānukampinā;
Mahārogabhayaṃ jātaṃ, dīpadīpena nāsitaṃ.
So bhaṇḍāgāriko rañño,
Amacco goṭṭhatābhayo;
Cero hutvā uttarato,
Nagaraṃ samupāgami.
Parissāvanamādāya, rājā dakkhiṇadvārato;
Parahiṃsamarocento, ekakova palāyi so.
Puṭabhattaṃ gahetvāna, gacchanto purito pathi;
Bhattabhogāyarājānaṃ, nibandhittha punappunaṃ.
Jalaṃ parissāvayitvā, bhuñjitvāna dayāluko;
Tassevaṃ’nuggahaṃ kātuṃ, idaṃ vacanamabruvi.
‘‘Saṅghabodhi ahaṃ rājā, gahetvā mamabho sīraṃ;
Goṭṭhābhayassa dassehi, bahuṃ dassati te dhanaṃ.
Na icchito tathākātuṃ, tassatthāya mahīpati;
Nisinnoyeva amari, so sīsaṃ tassa ādiya.
Goṭṭhābhayassa dassesi, sotu vimhitamānaso;
Datvā tassa dhanaṃ rañño, sakkāraṃ sādhukārayi.
Evaṃ goṭṭhābhayo eso, meghavaṇṇābhayo’ti ca;
Vissuto terasa samā, laṃkārajjamakārayi.
Mahāvatthuṃ kārayitvā, vatthudvāramhi maṇḍapaṃ;
Kārayitvā maṇḍayitvā, so bhikkhu tattha saṅghato.
Aṭṭhuttarasahassāni, nisīdetvā dine dine;
Yāgukhajjaka bhojjehi, sādūhi vividhehi ca.
Sacīvarehi kappetvā, mahādānaṃ pavattayi;
Ekavīsadinā nevaṃ, nibaddhañcassa kārayi.
Mahāvihāre kāresi, silāmaṇḍapa muttamaṃ;
Lohapāsādathambhe ca, parivattiya ṭhāpayi.
Mahābodhi silāvediṃ, uttaradvāratoraṇaṃ;
Patiṭṭhāpesi thambhe ca, cakukaṇṇe sacakkake.
Tisso sīlāpaṭimāyo, tīsu dvāresu kārayi;
Ṭhapāpesi ca pallaṅkaṃ, dakkhiṇamhi silāmayaṃ.
Padhānabhūmiṃ kāresi, mahāvihārapacchato;
Dīpamhi jiṇṇakāvāsaṃ, sabbañca paṭisaṅkhari.
Thūpārāme thūpagharaṃ, therambatthalake tathā;
Ārāme maṇisomavhe, paṭisaṅkhārayi ca so.
Thūpārāme maṇisomā-rāme maricavaṭṭake;
Dakkhiṇavha vihāre ca, uposathagharāni ca.
Meghavaṇṇābhayavhañca, navavihāramakārayi;
Vihāramahapūjāyaṃ, piṇḍetvā dīpavāsīnaṃ.
Tiṃsabhikkhusahassānaṃ, chacīvaramadāsi ca;
Mahāvesākhapūjañca, tadā evaṃ akārayi.
Anuvassañca saṅghassa, chacīvaramadāmayi;
Pāpakānaṃ niggahena, sodhento sāsanaṃ tu so.
Vetullavādino bhikkhū, abhayagirinivāsino;
Gāhayitvāsaṭṭhimatte, jinasāsanakaṇṭake.
Katvāna niggahaṃ tesaṃ, paratire khipāpayi;
Tattha khittassa therassa, nissito bhikkhucoḷiko.
Saṅghamitto’tināmena, bhūtivijjādikovido;
Mahāvihāre bhikkhunaṃ, kujjhitvāna idhagamā.
Thūpārāme sannipātaṃ, pavisitvā asaññato;
Saṅghapālassa pariveṇa, vāsittherassa tattha so.
Goṭṭhāsayassa therassa, mātulassa’ssa rājino;
Rañño nāmenā‘‘lapanto, vacanaṃ paṭibāhiya.
Rañño kulūpago āsi, rājā tasmiṃ pasīdiya;
Jeṭṭhaputtaṃ jeṭṭhatissaṃ, mahāsenaṃ kaniṭṭhakaṃ.
Appesi tassa bhikkhussa, so saṅgaṇhi dutiyakaṃ;
Upanandhi tasmiṃ bhikkhusmiṃ, jeṭṭhatisso kumārako.
Pituno accaye jeṭṭha, sisso rājāahosiso;
Pitu sārīra sakkāre, niggantuṃ nicchamānake.
Duṭṭhāmacce niggahetuṃ, sayaṃ nikkhamma bhūpati;
Kaniṭṭhaṃ purato katvā, pitukāyaṃ anantaraṃ.
Tato amacce katvāna, sayaṃ hutvāna pacchato;
Kaniṭṭhe pitukāye ca, nikkhante tadanantaraṃ.
Dvāraṃ saṃvarayitvāna, duṭṭhamacce nighātiya;
Sūle appesi pituno, citakāyasamantato.
Tena’ssa kammunā nāmaṃ, kakkhalopapadaṃahu;
Saṅghamittotu so bhikkhu, bhīto tasmiṃ narādhipā.
Tassābhisekasamakālaṃ, mahāsenena mantiya;
Tassābhisekaṃ pekkhanto, paratīraṃ gato ito.
Pitarā so vippakataṃ, lohapāsāda muttamaṃ;
Koṭidhanaṃ agghanakaṃ, kāresi sattabhūmakaṃ.
Saṭṭhisatasahassagghaṃ, pūjayitvā maṇiṃtahiṃ;
Kāresi jeṭṭhatissotaṃ, maṇipāsādanāmakaṃ.
Maṇi duve mahagghe ca, mahāthūpe apūjayi;
Mahābodhighare tīṇi, toraṇāni ca kārayi.
Kārayitvā vihāraṃ so, pācinatissa pabbataṃ;
Pañcavāsesu saṅghassa, adāsi puthuvī pati.
Devānaṃpiyatissena, so patiṭṭhāpitaṃ purā;
Thūpārāme urusilā, paṭimaṃ cārudassanaṃ.
Netvāna thūpārāmavhaṃ, jeṭṭhatisso mahīpahi;
Patiṭṭhāpesi ārāme, pācinatissa pabbate.
Kāḷamattikavāpiṃso, adācetiya pabbate;
Vihāra pāsāda mahaṃ, mahāvesākhameva ca.
Katvā tiṃsa sahassassa, saṅghassa’dā chacīvaraṃ;
Āḷambagāmavāpiṃso, jeṭṭhatisso akārayi.
Evaṃ so vividhaṃ puññaṃ, pāsādakaraṇādikaṃ;
Kārento dasavassāni, rājā rajjamakārayi.
Iti bahuvidha puñña hetu bhūtā,
Narapatitā bahupāpahetu cāti;
Madhuramiva visenamissamannaṃ,
Sujanamano bhajate na taṃ kadāpi.
Sujanappasāda saṃvegatthāya kate mahāvaṃse
Tayodasarājakonāma
Chattiṃsatimo paricchedo.
Chattiṃsatima pariccheda
Tayodasa rājako
Mahallanāgaccayena , putto bhātikatissako;
Catuvīsativassāni, laṃkārajjamakārayi.
Mahāvihāre pākāraṃ, kārāpesi samantato;
Gavaratissavihāraṃ, so kārayitvā mahīpati.
Mahāgāmaṇikaṃ vāpiṃ, vihārassa’ssa’dāsi ca;
Vihārañca akāresi, bhātiyatissa nāmakaṃ.
Kāresuposathāgāraṃ, thūpārāme manorame;
Randhakaṇḍakavāpiñca, kārāpesi mahīpati.
Sattesu muducittoso, saṅghamhi tibbagāravo;
Ubhatosaṅghe mahīpālo, mahādānaṃ pavattayi.
Bhātikatissaccayena, tassa kaniṭṭhatissako;
Aṭṭhavīsasamārajjaṃ, laṃkādīpe akārayi.
Bhūtārāma mahānāga, therasmiṃ so pasīdiya;
Kāresi ratanapāsādaṃ, abhayagirimhi sādhukaṃ.
Abhayagirimhi pākāraṃ, mahāpariveṇameva ca;
Kāresi maṇisomavhe, mahāpariveṇameva ca.
Tattheva cetiyagharaṃ, ambatthale tatheva ca;
Kāresi paṭisaṅkhāraṃ, nāgadīpe ghare pana.
Mahāvihārasīmaṃso, madditvā tattha kārayi;
Kukkuṭagiri pariveṇa, pantiṃ sakkacca bhūpati.
Mahāvihāre kāresi, dvādasa manujādhipo;
Mahācaturassapāsāde, dassaneyyemanorame.
Dakkhiṇavihāra thūpamhi, kañcukañca akārayi;
Bhattasālaṃ mahāmegha, vanāsimañca maddiya.
Mahāvihārapākāraṃ, passato apanīyaso;
Maggaṃ dakkhiṇavihāra, gāmiñcāpi akārayi.
Bhūtārāma vihārañca, rāmagoṇakameva ca;
Tatheva nandatissassa, ārāmañca akārayi.
Pācinato anuḷātissa, pabbataṃ gaṅgarājiyaṃ;
Niyelatissārāmañca, piḷa piṭṭhi vihārakaṃ.
Rājamahāvihārañca, kāresi manujādhipo;
Soyeva tīsu ṭhānesu, kāresu’posathālayaṃ.
Kalyāṇīka vihāre ca, maṇḍalagirike tathā;
Dubbalavāpitissavhe, vihāresu imesu hi.
Kaniṭṭhatissaccayena, tassa putto akārayi;
Rajjaṃ dveyeva vassāni, cūḷanāgoti vissuto.
Cūḷanāgakaniṭṭhotu, rājāghātiya bhātikaṃ;
Ekavassaṃ kuḍḍanāgo, rajjaṃ laṃkāya kārayi.
Mahāpeḷañca vaḍḍhesi, ekanāḷikachātake;
Bhikkhusatānaṃ pañcannaṃ, abbhocchinnaṃ mahīpati.
Kuḍḍanāgassa rañño tu, devīyā bhātuko tadā;
Senāpati sirināgo, coro hutvāna rājino.
Balavāhana sampanno, āgamma nagarantikaṃ;
Rājabalena yujjhanto, kuḍḍanāgaṃ mahīpatiṃ.
Palāpetvā laddhajayo, anurādha pure vare;
Laṃkārajjamakāresi, vassānekūnavīsati.
Mahāthūpavare chattaṃ, kārāpetvāna bhūpati;
Suvaṇṇakammaṃ kāresi, dassaneyyaṃ manoramaṃ.
Kāresi lohapāsādaṃ, saṃkhittaṃ pañcabhūmakaṃ;
Mahābodhi catudvāre, sopānaṃ punakārayi.
Kāretvā chattapāsādaṃ, mahe pūjamakārayi;
Kulambaṇañca dīpasmiṃ, vissajjesi dayāparo.
Sirināgaccaye tassa, putto tisso akārayi;
Rajjaṃ dvāvīsavassāni, dhammavohāra kovido.
Ṭhapesi so hi vohāraṃ, hiṃsā muttaṃ yatoidha;
Vohāraka tissarājā, iti nāmaṃ tato ahu.
Kambugāmakavāsissa, devattherassa santike;
Dhammaṃ sutvā paṭikammaṃ, pañcāvāse akārayi.
Mahātissassa therassa, anurā rāmavāsino;
Pasanno mucelapaṭṭane, dāna vaṭṭamakārayi.
Tissarāja maṇḍapañca, mahāvihāradvayepi so;
Mahābodhighare pāci, loharūpaddhayampi ca.
Sattapaṇṇikapāsādaṃ, kāretvā sukhavāsakaṃ;
Māse māse sahassaṃ so, mahāvihārassa dāpayi.
Abhayagirivihāre, dakkhiṇamūlasavhaye;
Maricavaṭṭi vihāramhi, kulālitissasavhaye.
Mahiyaṅgaṇa vihāramhi, mahāgāmakasavhaye;
Mahānāgatissavhamhi, tathā kalyāṇīkavhaye.
Iti aṭṭhasu thūpesu, chattakammamakārayi;
Mūkanāgasenāpati, vihāre dakkhiṇe tathā.
Marica vaṭṭi vihāramhi, puttabhāgavhaye tathā;
Issarasamaṇavhamhi, tissavhe nāgadīpake.
Iti chasu vihāresu, pākārañca akārayi;
Kāresu’ posathāgāraṃ, anurārāmasavhaye.
Ariyavaṃsakathāṭhāne, laṃkādīpekhilepi ca;
Dāna vaṭṭaṃ ṭhapāpesi, saddhamme gāravena so.
Tiṇī satasahassāni, datvāna manujādhipo;
Iṇato sayike bhikkhū, mocesi sāsanappiyo.
Mahā vesākha pūjaṃ so, kāretvā dīpavāsinaṃ;
Sabbe saṃyeva bhikkhūnaṃ, ticīvaramadāpayi.
Vetullavādaṃ madditvā, kāretvā pāpaniggahaṃ;
Kapilena amaccena, sāsanaṃ jotayīca so.
Vissuto’bhayanāgo’ti, kaniṭṭho tassarājino;
Deviyā tassa saṃsaṭṭho, ñāto bhīto sabhātarā.
Palāyitvā hallatitthaṃ, gantvāna sahasevako;
Kuddho viya mātulassa, hatthapādañca chedayi.
Rājino raṭṭhatedatthaṃ, ṭhapetvāna idheva taṃ;
Sunakhopamaṃ dassayitvā, gahetvā’ti siniddhake.
Tattheva nāvaṃ āruyha, paratīramagāsayaṃ;
Subhavo mātulo tu, upagamma mahīpati.
Suhado viya hutvāna, tasmiṃ raṭṭhamabhindiso;
Abhayo taṃ jānanatthaṃ, dūtaṃ idha visajjayi.
Taṃ disvā pūgarukkhaṃ so, samantā kuntanāḷiyā;
Paribbhamanto madditvā, katvā dubbalamūlakaṃ.
Bāhunāyeva pātetvā, tajjetvā taṃ palāpayi;
Dūto gantvā abhayassa, taṃ pavattiṃ pavedayi.
Ñatvā’bhayo taṃ damiḷe, ādāya basuke tato;
Nagarantikamāgañchi, bhātarā saha yujjhituṃ.
Taṃ ñatvāna palāyitvā, assamāruyhadeviyā;
Malayaṃ āgamā rājā, taṃkaniṭṭho’nu bandhiya.
Rājānaṃ malaye hantvā, devīmādāya āgato;
Kāresi nagare rajjaṃ, aṭṭhavassāni bhūpati.
Pāsāṇavediṃ kāresi, mahābodhisamantato;
Lohapāsādaṅgaṇamhi, rājā maṇḍapameva ca.
Dvihi satasahassehi, nekavatthāni bhāgiya;
Dīpamhi bhikkhusaṅghassa, vatthadānamadāsi so.
Abhayassa’ccaye bhātu, tassassa tassa atrajo;
Dvevassāni sirināgo, laṃkārajja makārayi.
Paṭisaṅkhariya pākāraṃ, mahābodhisamantato;
Mahābodhigharasseva, soyeva vālikātale.
Mūcelarukkhaparato, haṃsavaṭṭaṃ manoramaṃ;
Mahantaṃ maṇḍapañceva, kārāpesi mahīpati.
Vijayakumārako nāma, sirināgassa atrajo;
Pituno accaye rajjaṃ, ekavassamakārayi.
Lambakaṇṇā tayo āsuṃ, sahātā mahiyaṅgaṇe;
Saṅghatisso saṅghabodhi, tatiyo goṭṭhakābhayo.
Te tissavāpimariyāda-gato andho vicakkhaṇo;
Rājupaṭṭhānamāyante, padasaddena abravi.
‘‘Pathavīsāmino ete, tayo vahatibhū’iti;
Taṃ sutvā abhayo pacchā, yanto pucchi punāhaso.
Tassa vaṃso ṭhassatīti,
Puna pucchitameva so;
‘‘Pacchimassā’’ti so āha,
Taṃ sutvā dvīhisoagā.
Te puraṃ pavisitvāna, tayo rañño’ti vallabho;
Rājakiccāni sādhentā, vasantā rājasantike.
Hantvā vijayarājānaṃ, rājagehamhi ekato;
Senāpatiṃsaṅghatissaṃ, duverajje’bhisecayuṃ.
Evaṃ so abhisittova, anurādhapuruttame;
Rajjaṃ cattāri vassāni, saṅghatisso akārayi.
Mahāthūpamhi chattañca, hemakammañca kārayi;
Visuṃ satasahassagghe, caturo ca mahāmaṇi.
Majjhe catunnaṃ sūriyānaṃ, ṭhapāpesi mahīpati;
Thūpassa muddhani tathā-nagghavajiracumbaṭaṃ.
So chattamahapūjāya, saṅghassa manujādhipo;
Cattālīsasahassassa, cha cīvaramadāpayi.
Taṃ mahādevatherena, dāmagallaka vāsino;
Desitaṃ khandhake suttaṃ, yāgānisaṃsa dīpanaṃ.
Sutvā pasanno saṅghassa, yāgudānamadāpayi;
Nagarassa catudvāre, sakkaccañceva sādhu ca.
So antarantare rājā, jambupakkāni khādituṃ;
Sahorodho sahāmacco, agāpācina dīpakaṃ.
Upaddutaṃ’ssa gamane, manussā pāci vāsino;
Visaṃ phalesu yo jesuṃ, rājabhojjāya jambuyā.
Khāditvā jambupakkāni, tāni tattheva so mato;
Senāpati saṅghadhabādhīṃ-bhayo rajje’bhisecayi.
Rājāsiri saṅgha bodhi, vissuto pañcasīlavā;
Anurādhapure rajjaṃ, duve vassāni kārayi.
Mahāvihāre kāresi, salākaggaṃ manoramaṃ;
Tadādīpe manusseso, ñatvā dubbuṭṭhupaddute.
Karuṇāya kampitamano, mahāthūpaṅgaṇe sayaṃ;
Nipajji bhūmiyaṃ rājā, katvāna iti nicchayaṃ.
‘‘Pavassitvāna devena, jalenupalāvite mayi;
Naheva vuṭṭhahissāmi, maramānopahaṃ idha’’.
Evaṃ nipanne bhūminde, devo pāvassi tāvade;
Laṃkādīpamhi sakale, piṇayanto mahāmahiṃ.
Tathāpi nuṭṭhahatiso, apilāpanato jale;
Āvariṃsu tato’maccā, jalaniggamanāḷiyo.
Tato jalamhi pilavaṃ, rājā vuṭṭhāsi dhammiko;
Karuṇāyanudi evaṃ, dīpe dubbuṭṭhikābhayaṃ.
Corātahiṃ tahiṃ jātā, iti sutvāna bhūpati;
Core āṇāpayitvāna, rahassena palāpīya.
Āṇāpetvā rahassena, matānaṃ so kalevaraṃ;
Aggīhi uttāsetvāna, hanitaṃ corupaddavaṃ.
Eko yakkho idhāgamma, rattakkho iti vissuto;
Karoti rattāna’kkhīti, manussānaṃ tahiṃ tahiṃ.
Aññamaññamapekkhitvā, bhāyitvā rattanettataṃ;
Narāmaranti te yakkho, sobhakkhesi asaṅkito.
Rājā upaddavaṃ tesaṃ, sutvā santattamānaso;
Eko’pavāsa gabbhamhi, hutvā aṭṭhaṅguposathi.
‘‘Apassitvāna taṃ yakkhaṃ, na cuṭṭhāmī’’ti so sayi;
Tassa so dhammatejena, agā yakkho tadantikaṃ.
Tena ‘‘kosī’’ti puṭṭho ca, so ‘‘aha’’nti pavedayi;
‘‘Kasmā pajaṃ me bhakkhesi, mā khāda’’iti sobravi.
‘‘Ekasmiṃ me janapade, nare dehī’’ti sobravi;
‘‘Na sakkā iti vutte so, kamenekaṃti abravi.
‘‘Aññaṃ na sakkā dātuṃ me, maṃ khāda’’ iti sobravi;
‘‘Na sakkā’’iti taṃ yāci, gāme gāme baliñca so.
Sādhūti vatvā bhūmindo, dipampi sakalepi ca;
Gāmavare nivesetvā, baliṃtassa adāpayi.
Mahāsattena teneva, sabbabhūtānukampinā;
Mahārogabhayaṃ jātaṃ, dīpadīpena nāsitaṃ.
So bhaṇḍāgāriko rañño,
Amacco goṭṭhatābhayo;
Cero hutvā uttarato,
Nagaraṃ samupāgami.
Parissāvanamādāya, rājā dakkhiṇadvārato;
Parahiṃsamarocento, ekakova palāyi so.
Puṭabhattaṃ gahetvāna, gacchanto purito pathi;
Bhattabhogāyarājānaṃ, nibandhittha punappunaṃ.
Jalaṃ parissāvayitvā, bhuñjitvāna dayāluko;
Tassevaṃ’nuggahaṃ kātuṃ, idaṃ vacanamabruvi.
‘‘Saṅghabodhi ahaṃ rājā, gahetvā mamabho sīraṃ;
Goṭṭhābhayassa dassehi, bahuṃ dassati te dhanaṃ.
Na icchito tathākātuṃ, tassatthāya mahīpati;
Nisinnoyeva amari, so sīsaṃ tassa ādiya.
Goṭṭhābhayassa dassesi, sotu vimhitamānaso;
Datvā tassa dhanaṃ rañño, sakkāraṃ sādhukārayi.
Evaṃ goṭṭhābhayo eso, meghavaṇṇābhayo’ti ca;
Vissuto terasa samā, laṃkārajjamakārayi.
Mahāvatthuṃ kārayitvā, vatthudvāramhi maṇḍapaṃ;
Kārayitvā maṇḍayitvā, so bhikkhu tattha saṅghato.
Aṭṭhuttarasahassāni, nisīdetvā dine dine;
Yāgukhajjaka bhojjehi, sādūhi vividhehi ca.
Sacīvarehi kappetvā, mahādānaṃ pavattayi;
Ekavīsadinā nevaṃ, nibaddhañcassa kārayi.
Mahāvihāre kāresi, silāmaṇḍapa muttamaṃ;
Lohapāsādathambhe ca, parivattiya ṭhāpayi.
Mahābodhi silāvediṃ, uttaradvāratoraṇaṃ;
Patiṭṭhāpesi thambhe ca, cakukaṇṇe sacakkake.
Tisso sīlāpaṭimāyo, tīsu dvāresu kārayi;
Ṭhapāpesi ca pallaṅkaṃ, dakkhiṇamhi silāmayaṃ.
Padhānabhūmiṃ kāresi, mahāvihārapacchato;
Dīpamhi jiṇṇakāvāsaṃ, sabbañca paṭisaṅkhari.
Thūpārāme thūpagharaṃ, therambatthalake tathā;
Ārāme maṇisomavhe, paṭisaṅkhārayi ca so.
Thūpārāme maṇisomā-rāme maricavaṭṭake;
Dakkhiṇavha vihāre ca, uposathagharāni ca.
Meghavaṇṇābhayavhañca, navavihāramakārayi;
Vihāramahapūjāyaṃ, piṇḍetvā dīpavāsīnaṃ.
Tiṃsabhikkhusahassānaṃ, chacīvaramadāsi ca;
Mahāvesākhapūjañca, tadā evaṃ akārayi.
Anuvassañca saṅghassa, chacīvaramadāmayi;
Pāpakānaṃ niggahena, sodhento sāsanaṃ tu so.
Vetullavādino bhikkhū, abhayagirinivāsino;
Gāhayitvāsaṭṭhimatte, jinasāsanakaṇṭake.
Katvāna niggahaṃ tesaṃ, paratire khipāpayi;
Tattha khittassa therassa, nissito bhikkhucoḷiko.
Saṅghamitto’tināmena, bhūtivijjādikovido;
Mahāvihāre bhikkhunaṃ, kujjhitvāna idhagamā.
Thūpārāme sannipātaṃ, pavisitvā asaññato;
Saṅghapālassa pariveṇa, vāsittherassa tattha so.
Goṭṭhāsayassa therassa, mātulassa’ssa rājino;
Rañño nāmenā‘‘lapanto, vacanaṃ paṭibāhiya.
Rañño kulūpago āsi, rājā tasmiṃ pasīdiya;
Jeṭṭhaputtaṃ jeṭṭhatissaṃ, mahāsenaṃ kaniṭṭhakaṃ.
Appesi tassa bhikkhussa, so saṅgaṇhi dutiyakaṃ;
Upanandhi tasmiṃ bhikkhusmiṃ, jeṭṭhatisso kumārako.
Pituno accaye jeṭṭha, sisso rājāahosiso;
Pitu sārīra sakkāre, niggantuṃ nicchamānake.
Duṭṭhāmacce niggahetuṃ, sayaṃ nikkhamma bhūpati;
Kaniṭṭhaṃ purato katvā, pitukāyaṃ anantaraṃ.
Tato amacce katvāna, sayaṃ hutvāna pacchato;
Kaniṭṭhe pitukāye ca, nikkhante tadanantaraṃ.
Dvāraṃ saṃvarayitvāna, duṭṭhamacce nighātiya;
Sūle appesi pituno, citakāyasamantato.
Tena’ssa kammunā nāmaṃ, kakkhalopapadaṃahu;
Saṅghamittotu so bhikkhu, bhīto tasmiṃ narādhipā.
Tassābhisekasamakālaṃ, mahāsenena mantiya;
Tassābhisekaṃ pekkhanto, paratīraṃ gato ito.
Pitarā so vippakataṃ, lohapāsāda muttamaṃ;
Koṭidhanaṃ agghanakaṃ, kāresi sattabhūmakaṃ.
Saṭṭhisatasahassagghaṃ, pūjayitvā maṇiṃtahiṃ;
Kāresi jeṭṭhatissotaṃ, maṇipāsādanāmakaṃ.
Maṇi duve mahagghe ca, mahāthūpe apūjayi;
Mahābodhighare tīṇi, toraṇāni ca kārayi.
Kārayitvā vihāraṃ so, pācinatissa pabbataṃ;
Pañcavāsesu saṅghassa, adāsi puthuvī pati.
Devānaṃpiyatissena, so patiṭṭhāpitaṃ purā;
Thūpārāme urusilā, paṭimaṃ cārudassanaṃ.
Netvāna thūpārāmavhaṃ, jeṭṭhatisso mahīpahi;
Patiṭṭhāpesi ārāme, pācinatissa pabbate.
Kāḷamattikavāpiṃso, adācetiya pabbate;
Vihāra pāsāda mahaṃ, mahāvesākhameva ca.
Katvā tiṃsa sahassassa, saṅghassa’dā chacīvaraṃ;
Āḷambagāmavāpiṃso, jeṭṭhatisso akārayi.
Evaṃ so vividhaṃ puññaṃ, pāsādakaraṇādikaṃ;
Kārento dasavassāni, rājā rajjamakārayi.
Iti bahuvidha puñña hetu bhūtā,
Narapatitā bahupāpahetu cāti;
Madhuramiva visenamissamannaṃ,
Sujanamano bhajate na taṃ kadāpi.
Sujanappasāda saṃvegatthāya kate mahāvaṃse
Tayodasarājakonāma
Chattiṃsatimo paricchedo.
TẢI MOBILE APP PHẬT GIÁO THERAVĀDA ĐỂ XEM THÊM NHIỀU THÔNG TIN HỮU ÍCH (ANDROID & IOS)
