Tiểu Bộ – Tiểu Diễn Giải – Diễn Giải Kinh Dhotaka – 5-8

Nguồn: Tam Tạng Pāli – Sinhala thuộc Buddha Jayanti Tripitaka Series (BJTS)

Lời tiếng Việt: Tỳ khưu Indacanda

▪ 5 – 1

▪ 5 – 1

“Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ (iccāyasmā dhotako)
vācābhikaṅkhāmi mahesi tuyhaṃ,
tava sutvāna nigghosaṃ
sikkhe nibbānamattano ”ti.
 

(Tôn giả Dhotaka nói rằng:) “Thưa đức Thế Tôn, con hỏi ngài. Xin ngài hãy trả lời con về điều này. Thưa bậc đại ẩn sĩ, con mong mỏi lời nói của ngài. Sau khi lắng nghe lời tuyên bố của ngài, con có thể học tập về sự diệt tắt cho bản thân.”

▪ 5 – 2

“Tena hātappaṃ karohi (dhotakāti bhagavā)
idheva nipako sato,
ito sutvāna nigghosaṃ
sikkhe nibbānamattano ”ti.
 

(Đức Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,) chính vì điều ấy ngươi hãy thực hiện sự nhiệt tâm, ngay tại nơi này, hãy là người có sự chín chắn, có niệm. Sau khi lắng nghe lời tuyên bố từ nơi đây, nên học tập về sự diệt tắt cho bản thân.”

▪ 5 – 3

‘Vì thế, thưa bậc Toàn Nhãn, con xin kính lễ ngài’ là như thế.

“Passāmahaṃ deva manussaloke
akiñcanaṃ brāhmaṇaṃ irīyamānaṃ,
taṃ taṃ namassāmi samantacakkhu
pamuñca maṃ sakka kathaṃkathāhī ”ti.
 

“Con nhìn thấy ở thế giới của chư Thiên và loài người vị Bà-la-môn, không còn vướng bận, đang sinh hoạt (trong bốn oai nghi). Vì thế, thưa bậc Toàn Nhãn, con xin kính lễ ngài. Thưa vị dòng Sakya, xin ngài hãy giải thoát cho con khỏi các nỗi nghi hoặc.”

▪ 5 – 4

▪ 5 – 4

“So vata cunda, attanā palipapalipanno paraṃ palipapalipannaṃ uddharissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. So vata cunda, attanā adanto avinīto aparinibbuto paraṃ damessati vinessati parinibbāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjatī ”ti.

Evampi ‘nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.’

“Này Cunda, thật vậy kẻ ấy, tự thân đã bị lún ở bãi lầy, sẽ nâng lên kẻ khác đã bị lún ở bãi lầy, sự kiện này không thể có được. Này Cunda, thật vậy kẻ ấy, tự thân không được thuần phục, không được huấn luyện, không được hoàn toàn tịch diệt, sẽ thuần phục, sẽ huấn luyện, sẽ giúp cho kẻ khác hoàn toàn tịch diệt, sự kiện này không thể có được.”

‘Ta sẽ không có khả năng về việc giúp cho giải thoát’ còn là như vậy.

3. “Attanāva kataṃ pāpaṃ attanā saṅkilissati
attanā akataṃ pāpaṃ attanāva visujjhati
suddhi asuddhi paccattaṃ nāññamañño visodhaye ”ti.

Evampi ‘nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.’

3. “Việc ác đã được làm bởi chính bản thân, trở thành ô nhiễm bởi bản thân. Việc ác đã không được làm bởi bản thân, trở thành trong sạch bởi chính bản thân. Trong sạch (hay) không trong sạch tùy thuộc vào bản thân, không ai có thể làm cho người khác trở thành trong sạch.”

‘Ta sẽ không có khả năng về việc giúp cho giải thoát’ còn là như vậy.

“Evameva kho brāhmaṇa, tiṭṭhateva nibbānaṃ tiṭṭhati nibbānagāmimaggo tiṭṭhāmahaṃ samādapetā, atha ca pana mama sāvakā mayā evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā appekacce accantaniṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, ekacce nārādhenti. Ettha kyāhaṃ brāhmaṇa, karomi maggakkhāyī brāhmaṇa tathāgato, maggaṃ buddhā ācikkhanti, attanā paṭipajjamānā muñceyyun ”ti.

Evampi ‘nāhaṃ sahissāmi pamocanāya.’
 

 “Này Bà-la-môn, tương tợ y như thế, Niết Bàn quả là có thật, con đường đưa đến Niết Bàn là có thật, ta là người chỉ dẫn là có thật, và hơn nữa các đệ tử của ta, trong khi được ta giáo huấn như vậy, trong khi được chỉ dạy như vậy, một số đệ tử đạt đến mục đích tột cùng là Niết Bàn, một số không đạt đến. Này Bà-la-môn, ở đây ta làm được điều gì? Này Bà-la-môn, Như Lai là người chỉ đường. Chư Phật chỉ ra con đường. Chúng sanh, trong khi tự thân thực hành, thì có thể giải thoát.”

‘Ta sẽ không có khả năng về việc giúp cho giải thoát’ còn là như vậy.

“Nāhaṃ sahissāmi pamocanāya (dhotakāti bhagavā)
kathaṃkathiṃ dhotaka kañci loke,
dhammañca seṭṭhaṃ ājānamāno
evaṃ tuvaṃ oghamimaṃ taresī ”ti.
 

(Đức Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,) Ta sẽ không có khả năng về việc giúp cho giải thoát bất cứ người nào ở thế gian có nỗi nghi hoặc, này Dhotaka. Nhưng trong khi biết rõ Giáo Pháp tối thượng, như vậy ngươi có thể vượt qua dòng lũ này.”

▪ 5 – 5

▪ 5 – 5

“Anusāsa brahme, karuṇāyamāno
vivekadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ,
yathāhaṃ ākāsova abyāpajjamāno
idheva santo asito careyyan ”ti.
 

“Thưa đấng Phạm Thiên, xin ngài hãy từ mẫn chỉ dạy pháp viễn ly để con có thể nhận thức được pháp ấy, theo đó, con ví như hư không, không bị xáo trộn, con có thể sống ở chính nơi này, được an tịnh, không nương nhờ.”

▪ 5 – 6

▪ 5 – 6

Ta sẽ giải thích cho ngươi về sự an tịnh,

về pháp đã được thấy, không phải do nghe nói lại;

sau khi hiểu pháp ấy, vị có niệm, trong khi sống,

có thể vượt qua sự vướng mắc ở thế gian.”

“Kittayissāmi te santiṃ (dhotakāti bhagavā)
diṭṭhe dhamme anītihaṃ
yaṃ viditvā sato caraṃ
tare loke visattikan ”ti.
 

(Đức Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,)

Ta sẽ giải thích cho ngươi về sự an tịnh,

về pháp đã được thấy, không phải do nghe nói lại;

sau khi hiểu pháp ấy, vị có niệm, trong khi sống,

có thể vượt qua sự vướng mắc ở thế gian.”

▪ 5 – 7

▪ 5 – 7

thưa bậc đại ẩn sĩ, về sự an tịnh tối thượng;

sau khi hiểu pháp ấy, vị có niệm, trong khi sống,

có thể vượt qua sự vướng mắc ở thế gian.”

“Tañcāhaṃ abhinandāmi
mahesī santimuttamaṃ,
yaṃ viditvā sato caraṃ
tare loke visattikan ”ti.
 

“Và con thích thú về điều ấy,

thưa bậc đại ẩn sĩ, về sự an tịnh tối thượng;

sau khi hiểu pháp ấy, vị có niệm, trong khi sống,

con có thể vượt qua sự vướng mắc ở thế gian.”

▪ 5 – 8

▪ 5 – 8

1068. Thế Tôn lời đáp lại:
Hỡi này Dho-ta-ka,
Phàm Ông rõ biết gì,
Cao, thấp, ngang, chặng giữa,
Sau khi được rõ biết,
Tham ái này ở đời,
Chớ tạo nên khát ái
Với hữu và phi hữu.
(Kinh Tập, chương V)

“Yaṃ kiñci sampajānāsi (dhotakāti bhagavā)
uddhaṃ adho tiriyaṃ cāpi majjhe,
etaṃ viditvā saṅgoti loke
bhavābhavāya mākāsi taṇhan ”ti.

(Đức Thế Tôn nói: “Này Dhotaka,) bất cứ điều gì mà ngươi tự mình nhận biết, ở bên trên, bên dưới, luôn cả bề ngang và khoảng giữa, sau khi hiểu điều này là ‘sự quyến luyến’ ở thế gian, ngươi chớ tạo ra tham ái ở hữu và phi hữu.”

▪ 6 – 1

▪ 6 – 1

– ‘Thưa bậc Toàn Nhãn, xin ngài hãy nói về đối tượng’ là như thế.

“Eko ahaṃ sakka mahantamoghaṃ (iccāyasmā upasīvo)
anissito no visahāmi tārituṃ
ārammaṇaṃ brūhi samantacakkhu
yaṃ nissito oghamimaṃ tareyyan ”ti.
 

(Tôn giả Upasīva nói rằng:) “Thưa vị dòng Sakya, một mình con, không nương tựa (nơi nào), con không có khả năng vượt qua dòng lũ lớn. Thưa bậc Toàn Nhãn, xin ngài hãy nói về đối tượng, được nương tựa vào nơi ấy, con có thể vượt qua dòng lũ này.”

▪ 6 – 2

▪ 6 – 2

“Ākiñcaññaṃ pekkhamāno satīmā (upasīvāti bhagavā)
natthīti nissāya tarassu oghaṃ,
kāme pahāya virato kathāhi
taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassā ”ti.
 

(Đức Thế Tôn nói: “Này Upasīva,) trong khi xem xét về Vô Sở Hữu Xứ, có niệm, nương tựa vào (ý niệm) ‘không có gì,’ ngươi hãy vượt qua dòng lũ. Sau khi dứt bỏ các dục, đã xa lánh hẳn các điều nghi hoặc, ngươi hãy quán sát sự cạn kiệt của tham ái, đêm và ngày.”

▪ 6 – 3

▪ 6 – 3

[1] Pháp (chứng đắc) khác: nói đến sáu loại chứng đắc thấp hơn (SnA. ii, 593-594), tức là sự chứng đắc bốn tầng thiền Sắc Giới và hai tầng thiền Không Vô Biên Xứ và Thức Vô Biên Xứ thuộc Vô Sắc Giới (ND).

“Sabbesu kāmesu yo vītarāgo (iccāyasmā upasīvo)
ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññaṃ,
saññāvimokkhe paramedhimutto
tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyī ”ti.
 

(Tôn giả Upasīva nói rằng:): “Vị nào đã xa lìa sự luyến ái ở tất cả các dục, đã nương tựa vào Vô Sở Hữu Xứ sau khi từ bỏ pháp (chứng đắc) khác, đã thiên về sự giải-thoát-do-tưởng cao nhất, phải chăng vị ấy có thể trụ lại ở nơi ấy, không đi tiếp nữa?”

▪ 6 – 4

▪ 6 – 4

“Sabbesu kāmesu yo vītarāgo (upasīvāti bhagavā)
ākiñcaññaṃ nissito hitvamaññaṃ,
saññāvimokkhe paramedhimutto
tiṭṭheyya so tattha anānuyāyī ”ti.
 

(Đức Thế Tôn nói: “Này Upasīva,) vị nào đã xa lìa sự luyến ái ở tất cả các dục, đã nương tựa vào Vô Sở Hữu Xứ sau khi từ bỏ pháp (chứng đắc) khác, đã thiên về sự giải-thoát-do-tưởng cao nhất, vị ấy có thể trụ lại ở nơi ấy, không đi tiếp nữa.”

▪ 6 – 5

▪ 6 – 5

“Tiṭṭhe ce so tattha anānuyāyī
pūgampi vassānaṃ samantacakkhu,
tattheva so sītisiyā vimutto
cavetha viññāṇaṃ tathāvidhassā ”ti.
 

(Tôn giả Upasīva nói rằng:) “Nếu vị ấy trụ lại ở nơi ấy, không đi tiếp nữa, thậm chí một số năm, thưa bậc Toàn Nhãn, ngay tại chỗ ấy, vị ấy có thể có sự mát mẻ, được giải thoát, có phải thức của vị thuộc hạng như thế ấy có thể diệt tắt?”

▪ 6 – 6

▪ 6 – 6

“Acci yathā vātavegena khittā (upasīvāti bhagavā)
atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ,
evaṃ munī nāmakāyā vimutto
atthaṃ paleti na upeti saṅkhan ”ti.
 

(Đức Thế Tôn nói: “Này Upasīva,) giống như ngọn lửa đã bị dập tắt bởi lực đẩy của làn gió, thời đi đến sự chấm dứt, không đạt đến danh xưng; tương tự như vậy, vị hiền trí đã được giải thoát khỏi danh thân thời đi đến sự chấm dứt, không đạt đến danh xưng.”

▪ 6 – 7

▪ 6 – 7

“Atthaṃ gato so uda vā so natthi
udāhu ve sassatiyā arogo,
taṃ me munī sādhu viyākarohi
tathā hi te vidito esa dhammo ”ti.
 

“Có phải vị ấy đi đến sự chấm dứt hay vị ấy không có (hiện hữu), hay là vị ấy thật sự ở vào trạng thái trường tồn, vô bệnh? Thưa bậc hiền trí, xin ngài hãy giải thích tường tận điều ấy cho con, bởi vì pháp này đã được ngài biết đúng theo bản thể.”

▪ 6 – 8

▪ 6 – 8

“Atthaṃ gatassa na pamāṇamatthi (upasīvāti bhagavā)
yena naṃ vajju taṃ tassa natthi,
sabbesu dhammesu samūhatesu
samūhatā vādapathāpi sabbe ”ti.

(Đức Thế Tôn nói: “Này Upasīva,) đối với vị đã đi đến sự chấm dứt, thì không có sự ước lượng. Với điều nào người ta có thể nói về vị ấy, thì điều ấy không còn có đối với vị ấy. Khi tất cả các pháp đã được bứng lên hoàn toàn, ngay cả đường lối của lời nói cũng được bứng lên hoàn toàn.”

Upasīvasuttaniddeso chaṭṭho.

Diễn Giải Kinh Upasīva là thứ sáu.