1. Paṭhamo Paricchedo
1. Paṭhamo paricchedo
Nāmattayavibhāgo
3.
Tattha cittaṃ cetasikaṃ, nibbānanti mataṃ tidhā;
Nāmaṃ rūpaṃ tu duvidhaṃ, bhūtopādāyabhedato.
4.
Kāmabhūmādibhedena, tattha cittaṃ catubbidhaṃ;
Cetoyuttā dvipaññāsa, dhammā cetasikā matā.
5.
Cakkhusotaghānajivhā-kāyaviññāṇadhātuyo;
Sampaṭicchanacittañca, tathā santīraṇadvayaṃ.
6.
Somanassasahagataṃ, upekkhāsahitanti ca;
Iccāhetukacittāni, puññapākāni aṭṭhadhā.
7.
Somanassayutaṃ tattha, hitvā santīraṇaṃ tathā;
Sattākusalapākāni, tānevāti viniddise.
8.
Pañcadvāramanodvārāvajjanaṃ hasananti ca;
Kriyacittamudīritaṃ, tividhampi ahetukaṃ.
9.
Evaṃ aṭṭhārasavidhaṃ, mānasaṃ hotihetukaṃ;
Mūlabhedenākusalaṃ, cittaṃ tu tividhaṃ mataṃ.
10.
Somanassasahagataṃ, upekkhāsahitaṃ tathā;
Diṭṭhigatasampayuttaṃ, vippayuttanti bheditaṃ.
11.
Asaṅkhāraṃ sasaṅkhāramiti bhinnaṃ panaṭṭhadhā;
Lobhamūlaṃ pakāsenti, tatthākusalamānasaṃ.
12.
Domanassasahagataṃ, paṭighena samāyutaṃ;
Dosamūlamasaṅkhāraṃ, sasaṅkhārantipi dvidhā.
13.
Vicikicchāsahagataṃ , uddhaccasahitanti ca;
Mohamūlañca duvidhaṃ, upekkhāya samāyutaṃ.
14.
Dvādasākusalānevaṃ, cittānīti vibhāvaye;
Hitvāhetukapāpāni, sobhanāni tato paraṃ.
15.
Somanassasahagataṃ, upekkhāsahitaṃ tathā;
Dvidhā ñāṇena saṃyuttaṃ, vippayuttanti bheditaṃ.
16.
Asaṅkhāraṃ sasaṅkhāramiti bhinnaṃ panaṭṭhadhā;
Sahetukāmāvacara-puññapākakriyā bhave.
17.
Kāme tevīsa pākāni, puññāpuññāni vīsati;
Ekādasa kriyā ceti, catupaññāsa sabbathā.
18.
Takkacārapītisukhekaggatāsahitaṃ pana;
Paṭhamajjhānakusalaṃ, vipākañca kriyā tathā.
19.
Dutiyaṃ takkato hīnaṃ, tatiyaṃ tu vicārato;
Catutthaṃ pītito hīnaṃ, upekkhekaggatāyutaṃ.
20.
Pañcamaṃ pañcadasadhā, rūpāvacaramīritaṃ;
Pañcamajjhānamevekamarūpāvacaraṃ pana.
21.
Ākāsānañcāyatanaṃ, puññapākakriyā tathā;
Viññāṇañcāyatanañca, ākiñcaññāyatanakaṃ;
Nevasaññānāsaññāyatanaṃ dvādasadhā bhave.
22.
Sotāpattimaggacittaṃ, phalacittaṃ tathāparaṃ;
Sakadāgāmānāgāmi, arahattanti aṭṭhadhā.
23.
Jhānaṅgayogabhedena, katvekekaṃ tu pañcadhā;
Vitthārānuttaraṃ cittaṃ, cattālīsavidhaṃ bhave.
24.
Rūpāvacaracittāni , gayhantānuttarāni ca;
Paṭhamādijjhānabhede, āruppañcāpi pañcame.
25.
Dvādasākusalānevaṃ, kusalānekavīsati;
Chattiṃseva vipākāni, kriyacittāni vīsati.
26.
Ekavīsasataṃ vātha, ekūnanavutīvidhaṃ;
Cittaṃ taṃsampayogena, bhinnā cetasikā tathā.
27.
Phasso ca vedanā saññā, cetanekaggatā tathā;
Jīvitaṃ manasīkāro, sabbasādhāraṇā matā.
28.
Takkacārādhimokkhā ca, vīriyaṃ chandapītiyo;
Pakiṇṇakā cha akkhātā, terasaññasamānatā.
29.
Pakiṇṇakā na viññāṇe, vitakko dutiyādisu;
Vicāro tatiyādimhi, adhimokkho tu kaṅkhite.
30.
Santīraṇamanodhātuttikesu vīriyaṃ tathā;
Catutthasukhite pīti, chandohetumhi momuhe.
31.
Chasaṭṭhi pañcapaññāsa, ekādasa ca soḷasa;
Sattati vīsati ceva, tāni cittāni dīpaye.
32.
Mohāhirikānottappa-muddhaccaṃ sabbapāpajaṃ;
Issāmaccherakukkuccadosā tu paṭighe tathā.
33.
Lobho lobhe tu diṭṭhi ca, diṭṭhiyutte viyuttake;
Māno ca thinamiddhaṃ tu, sasaṅkhāresu pañcasu.
34.
Kaṅkhite vicikicchāti, cuddasākusalānime;
Dvādasākusalesveva, niyamena vavatthitā.
35.
Saddhā sati hirottappaṃ, alobhādosamajjhatā;
Kāyacittānaṃ passaddhi, lahutā mudutā tathā.
36.
Kammaññatā ca pāguññaujutāti yugā cha ca;
Ekūnavīsati dhammā, aññamaññāviyogino;
Ekūnasaṭṭhicittesu, sobhanesu pavattitā.
37.
Sammāvācā ca kammantājīvāti viratī imā;
Lokuttare sadā sabbā, saha kāmasubhe visuṃ.
38.
Karuṇāmuditā nānā, rūpe pañcamavajjite;
Kadāci kāme kusale, kriyacitte sahetuke.
39.
Tihetukesu cittesu, paññā sabbattha labbhati;
Ete saddhādayo dhammā, pañcavīsati sobhanā.
40.
Issāmaccherakukkuccaviratīkaruṇādayo;
Nānā kadāci māno ca, thinamiddhaṃ tathā saha.
41.
Satta sabbattha jāyanti, cha tu dhammā yathārahaṃ;
Cuddasākusalesveva, sobhanesveva sobhanā.
42.
Dvepaññāsa paniccevaṃ, dhamme saṅgayha mānase;
Labbhamāne vibhāveyya, paccekampi vicakkhaṇo.
43.
Sobhanaññasamānā ca, paṭhame viratī vinā;
Dutiyādīsu takkañca, vicāraṃ tatiyādisu.
44.
Catutthādīsu pītiñca, karuṇādiñca pañcame;
Hitvā neva viyojeyya, saṅkhipitvāna pañcadhā.
45.
Pañcatiṃsa catuttiṃsa, tettiṃsa ca yathākkamaṃ;
Dvattiṃsa tiṃsa evātha, jāyantīti mahaggate.
46.
Gahetvā viratī sabbā, hitvāna karuṇādayo;
Paṭhame dutiyādimhi, vitakkādiṃ vinā tathā.
47.
Pañcadhāva gaṇeyyevaṃ, chattiṃsā ca yathākkamaṃ;
Pañcatiṃsa catuttiṃsa, tettiṃsadvayamuttare.
48.
Sobhanaññasamānā ca, kāmesu kusale kriye;
Hitvā viratiyo pāke, viratīkaruṇādayo.
49.
Ñāṇayutte somanasse, viyutte ñāṇavajjitā;
Upekkhake pītihīnā, vippayutte dvayaṃ vinā.
50.
Catudhā tividhesvevaṃ, vigaṇeyya dvayaṃ dvayaṃ;
Na santupekkhāsahite, karuṇādīti kecana.
51.
Aṭṭhatiṃsa sattatiṃsadvayaṃ chattiṃsakaṃ subhe;
Pañcatiṃsa catuttiṃsadvayaṃ tettiṃsakaṃ kriye.
52.
Tettiṃsa pāke dvattiṃsadvayekatiṃsakaṃ bhave;
Sahetukāmāvacarapuññapākakriyāmane.
53.
Mohādayo samānā ca, paṭhame lobhadiṭṭhiyā;
Tatiye lobhamānena, jāyantekūnavīsati.
54.
Aṭṭhārasa pītihīnā, pañcame sattame tathā;
Navame dosakukkuccamaccharissāhi vīsati.
55.
Paṭhamādīsu vuttāva, dutiyādīsu jāyare;
Thinamiddhenekavīsa, vīsa dvevīsatikkamā.
56.
Chandapītiṃ vinuddhacce, kaṅkhite nicchayaṃ vinā;
Pañcadaseva kaṅkhāya, asubhesu vibhāvaye.
57.
Site samānā nicchandā, dvādasekādaseva tu;
Pītiṃ hitvāna voṭṭhabbe, vīriyaṃ sukhatīraṇe.
58.
Dvayaṃ hitvā manodhātu, upekkhātīraṇe dasa;
Satta sādhāraṇā eva, pañcaviññāṇasambhavā.
59.
Iti cetasi sambhūtā,
Dvepaññāsa yathārahaṃ;
Ñeyyā cetasikā dhammā,
Cetobhedappabhedino.
60.
Suññatañcānimittañca, tathāpaṇihitanti ca;
Tividhākāramīrenti, nibbānamamataṃ budhā.
61.
Yaṃ ārabbha pavattantaṃ, tatthānuttaramānasaṃ;
Suññatādivimokkhoti, nāmamālambato labhe.
62.
Sopādisesanibbānadhātu ceva tathāparā;
Anupādisesā cāti, duvidhā pariyāyato.
63.
Tadetaṃ vānanikkhantamaccantaṃ santilakkhaṇaṃ;
Assāsakaraṇarasaṃ, khemabhāvena gayhati.
64.
Taṃ nāmetīti nibbānaṃ, namantīti tatopare;
Tepaññāsāti nāmāni, catupaññāsa sabbathā.
65.
Cittacetasikayojanānayaṃ,
Cittamuttamamidaṃ pakāsitaṃ;
Sādhu cetasi nidhāya paṇḍitā,
Sādhu sāsanadharā bhavanti te.
66.
Buddhappavattamavagāhitabodhiñāṇa-
Miccābhidhammamavagāhitasabbadhammaṃ ;
Ogayha nāmagatarāsimasesayitvā,
Saṅgayha sabbamidha yojitamādarena.
Iti nāmarūpaparicchede nāmattayavibhāgo nāma
Paṭhamo paricchedo.
