III . HỢP ÂM VỚI Ṃ (NIGGAHITA – SANDHI)
(17)ṃ trước một phụ âm có thuộc bộ môn có thể được đổi thành tỷ âm hay mẫu tự thứ năm trong nhóm mà phụ âm ấy thuộc về:
dīpaṃ + karo : dīpaṅkaro
raṇaṃ + jaho : raṇañjaho
san + ṭhānaṃ : saṇṭhānaṃ
taṇ + dhanaṃ : tandhanaṃ
taṃ + phalaṃ : tamphalaṃ
sayaṃ + jāto : sayañjāto
amataṃ + dado : amatandado
evaṃ + me sutaṃ : evam me sutaṃ
(18)ṃ trước l đôi khi được đổi thành l:
saṃ + lahuko : sallahuko
puṃ + liṅgaṃ : pulliṅgaṃ
saṃ + lāpo : sallāpo
paṭisaṃ + līno : paṭisallīno
(19)ṃ trước e hay h đôi khi được đổi thành ñ; ñ trước e được gấp đôi:
paccattaṃ + eva : paccattañ – ñ – eva
taṃ + hi tassa : tañ hi tassa
evaṃ + hi vo : evañ hi vo
taṃ + khaṇaṃ + eva : taṅkhaṇañ – ñ – eva
(20)ṃ được theo sau bởi y phối hợp với y để thành ññ:
saṃ + yogo : saññogo
yaṃ + yad eva : yaññad eva
saṃ + yojanaṃ : saññojanaṃ
ānantarikaṃ + yaṃ āhu : ānantarikaññaṃ āhu.
(21)ṃ được theo sau bởi một nguyên âm đôi khi trở thành m hay d:
taṃ + ahaṃ : tam ahaṃ
etaṃ + avoca : etad avoca
kiṃ + etaṃ : kim etaṃ
taṃ + atthaṃ : tam atthaṃ; tad atthaṃ.
taṃ + anattā : tad anattā
yaṃ + idaṃ : yad idaṃ; yam idaṃ.
(22)ṃ được theo sau bởi một nguyên âm hay một phụ âm đôi khi được hủy bỏ, và nguyên âm trong vài trường hợp biến thành trường âm:
tāsaṃ + ahaṃ : tāsāhaṃ
evaṃ + ahaṃ : evāhaṃ
vidūnaṃ + aggaṃ : vidūnaggaṃ
buddhānaṃ + sāsanaṃ : buddhānasāsanaṃ
adāsiṃ + ahaṃ : adāsāhaṃ
ariyasaccānaṃ + dassanaṃ : ariyasaccāna dassanaṃ
(23)Một nguyên âm đứng sau ṃ đôi khi bị hủy bỏ, sau đó ṃ thường theo biến thể nói ở đoạn 17.
abhinanduṃ + iti : abhinandun’ ti
cakkaṃ + iva : cakkam’ va
halaṃ + idāni : halan’ dāni
tvaṃ + asi : tvaṃ’ si
idaṃ + api : idam pi
uttariṃ + api : uttarim pi.
(24)ṃ đôi khi được xen vào trước một nguyên âm hay một phụ âm:
cakkhu + udapādi : cakkhuṃ udapādi
aṇu + thūlāni : aṇuṃ thūlāni.
manopubba + gamā : manopubbaṅgamā
yāva c’ idha : yāvañc’ idha
ava + siro : avaṃsiro.
BÀI TẬP 4
| DỊCH RA TIẾNG VIỆT NGỮ VÀ CHỈ RÕ CÁC HỢP ÂM |
| 1. “Tassa attano ca tāsañ ca devatānaṃ sīlañ ca sutañ ca cāgañ ca paññañ ca anussarato cittaṃ pasīdati.” (A.i, 210).
2. “Tasmā saññamay’ attānaṃ
Assaṃ bhadraṃ’ va vāṇijo.” (Dhp. 380).
3. “Karomi tuyhaṃ vacanaṃ;
Tvaṃ’ si ācariyo mama.” (Dh. A.i. 32).
4. “Anussaretha sambuddhaṃ,
Bhayaṃ tumhāka no siyā.” (S.i. 120).
5. “Evā’ haṃ cintayitvāna
Nekakoṭisataṃ dhanaṃ
Nāthānāthānaṃ datvāna
Himavantaṃ upāgamiṃ.” (Bv).
6. “Dāyako dānapati yaññad eva parisaṃ upasaṅkamati… visārado’ va upasaṅkamati.” (A,iii,39)
7. “Aññāya ca panāhaṃ samanānaṃ Sakyaputtiyānaṃ dhammaṃ evāhaṃ tasmā dhammavinayā apakkanto.” (A.i, 185).
8. Tena hi, gahapati, taññ ev’ ettha paṭipucchissāmi.
9. Tañ hi tassa sakaṃ hoti.
Tañ ca ādāya gacchati.” (S.i, 93).
10. “Imāni cattāri ariyasacānī’ ti, bhikkhave… yan taṃ vuttaṃ, idaṃ etaṃ paṭicca vuttaṃ.” (A.i, 177).
11. “Taṇhaṅkaro, Medhaṅkaro, Saraṇaṅkaro, Dīpaṅkaro ti cattāro Buddhā ekasmiññ eva kappe uppajjiṃsu.”
12. “Idam avoca Bhagavā; attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandun ti.” |
| NGỮ VỰNG |
- Aññāya (b.b.q.k.p.t) : sau khi hiểu
- Attamana (t từ) : vui mừng
- Anātha (t từ) : vô phương, không nơi nương tựa.
- Anussarati (đ.từ) : nhớ lại
- Anussaranta (h.t.pt.) : đang nhớ lại
- Apakkanta (q.k.p.t) : đi khỏi, rời bỏ
- Abhinandati (đ.từ) : vui mừng
- Ariyasacca (trung) : thánh đế
- Ācariya (nam) : thầy (a xà lê).
- Kappa (nam) : kiếp.
- Cāga (nam) : từ thiện, sự dứt bỏ, sự bố thí.
- Cintayitvā (b.b.q.k.p.t) : sau khi suy nghĩ
- Dānapati (nam) : thí chủ, người bố thí.
- Dāyaka (nam) : thí chủ
- Dhammavinaya (nam) : pháp và luật
|
- Nātha (nam) : chúa tể; (t từ) có thể
- Niraya (nam) : hỏa ngục, địa ngục
- Nekakoṭisata (t từ) : tính bằng hàng ức, nhiều tỷ.
- Paṭicca (đối cách) : vì, liên quan đến
- Paṭipucchati (đ.từ) : hỏi lại
- Pasīdati (đ.từ) : phấn khởi, vui mừng.
- Bhadra (t từ) : tốt đẹp, hiền thiện.
- Bhāsita (trung) : sự nói; (q.k.p.t) được nói.
- Visārada (t từ) : không bối rối, dạn dĩ, can đảm.
- Saka (t từ) : của chính mình.
- Sakyaputtiya (t từ) : thuộc về con dòng họ Thích; Thích tử.
- Saññamayati (đ.từ) : kiềm chế, chế ngự.
- Samaṇa (nam) : sa môn, tu sĩ.
|
DỊCH RA PĀLI VÀ KẾT HỢP THÀNH HỢP ÂM KHI CẦN
- Một người có giới hạnh đi đến đại chúng mà không sợ hãi. Đây là một trong những kết quả vị ấy đã đạt được nhờ giới hạnh.
- Sau khi đã nghĩ thế, tôi phân phát của bố thí cho hai trăm người ăn xin.
- Khi ấy, tôi đã hỏi ông ta lại chuyện ấy, y đã trả lời một cách khác.
- Khi Trưởng Lão Xá Lợi Phất chấm dứt bài giảng, những tỳ kheo phát biểu sự tín thọ những lời của Ngài.
- Nếu anh luôn luôn nhớ nghĩ trong trí những đức hạnh của phật, anh sẽ không rơi vào những tư tưởng xấu xa.
- Những hành vi của con người, thiện hay ác, sẽ theo y đến bên kia thế giới như một cái bánh xe theo chân của những con bò được cột vào một cái xe.
- Lời khuyến cáo của Đức Phật cho chúng ta là chúng ta phải tẩy sạch những tâm thức của chúng ta khỏi mọi tội lỗi.
- Tâm người trở nên vui vẻ khi người ta nghĩ về những giới hạnh của những vị thiên nhờ chúng mà họ được sinh như vậy.
- Ông ấy đã quy y Phật, Pháp và Tăng.
- 10.Người đàn ông té ngược đầu vào một cái hố.
- 11.Vị Trưởng lão giảng một bài pháp dài cho hội chúng và sau đó khuyến cáo họ.
- 12.Vị thí chủ hào phóng không sợ rơi chổng chân lên trong một hố than đỏ rực.
|
NGỮ VỰNG
- Thiện và ác (câu 6) : kusalākusala (kamma) (trung)
- Tín thọ(câu 4) : anumati (nữ)
- Khuyến cáo (câu 7) : anusāsana, sāsana (trung)
- Chúng hội, đại chúng (câu 11) : sabhā (nữ)
- Trở nên vui mừng (câu 8) : pasīdati (đt)
- Được sanh (câu 8) : nibbatta (qkpt)
- Than (câu 12) : angāra (nam)
- Thanh lọc, tẩy sạch (câu 7) : parisodheti (đt)
- Bài thuyết pháp(câu 4) : desanā (nữ)
- Phân phát (câu 2) : bhājeti; vissajjeti (đt)
- Phát biểu, bày tỏ (câu 4) : pakāseti (đt)
- Phát biểu sự tín thọ (câu 4) : abhinandati (đt)
- Sau đó (câu 11) : uttariṃ (pi) (trạng từ)
- Đỏ rực (câu 12) : jalita (qkpt)
- Bằng một cách khác (câu 3) : aññathā (trạng từ)
- Như vậy (câu 8) : tattha (bbt)
- Nhớ nghĩ trong trí (câu 5) : manasi karoti (đt)
- Thế giới bên kia (câu 6) : paraloka (nam)
- Đạt được (câu 1) : laddha (qkpt)
- Kết quả (câu 1) : āsinsaṃsa; vipāka (nam)
- Cùng một chuyện ấy (câu 3) : tad eva
- Bài kinh, bài giảng (câu 11) : sutta (trung)
- Cõi (câu 8) : attabhāva (nam)
- Quy y (câu 9) : saraṇagata (qkpt)
- Tư tưởng (câu 5) : cintā (nữ)
- Xấu xa (câu 5) : duṭṭha (tt)
- Cột vào (xe) (câu 6) : yojita; baddha (qkpt)
|
