15. Pannarasamo Paricchedo

15. Pannarasamo paricchedo

Arūpāvacarasamādhibhāvanāniddeso

980.

Rūpārūpamatītena , rūpārūpādivedinā;

Yāni cārūpapuññāni, sarūpenīritāni tu.

981.

Tesaṃ dāni pavakkhāmi, bhāvanānayamuttamaṃ;

Yogāvacarabhikkhūnaṃ, hitatthāya samāsato.

982.

‘‘Rūpe kho vijjamānasmiṃ, daṇḍādānādayo siyuṃ;

Anekāpi panābādhā, cakkhurogādayo’’iti.

983.

Rūpe ādīnavaṃ disvā, rūpe nibbindamānaso;

Tassātikkamanatthāya, arūpaṃ paṭipajjati.

984.

Tamhā kasiṇarūpāpi, so nibbijja visārado;

Apakkamitukāmo ca, sūkarābhihatova sā.

985.

Catutthe pana jhānasmiṃ, hutvā ciṇṇavasī vasī;

Catutthajjhānato dhīmā, vuṭṭhāya vidhinā puna.

986.

Karoti panidaṃ cittaṃ, rūpamārammaṇaṃ yato;

Āsannasomanassañca, thūlasantavimokkhato.

987.

Iti ādīnavaṃ disvā, catutthe tattha sabbaso;

Nikantiṃ pariyādāya, paṭhamāruppañca santato.

988.

Cakkavāḷapariyantaṃ, yattakaṃ vā panicchati;

Tattakaṃ pattharitvāna, phuṭṭhokāsañca tena taṃ.

989.

Ākāso iti vānanto,

Ākāso iti vā puna;

Manasā hi karontova,

Ugghāṭeti pavuccati.

990.

Ugghāṭento hi kasiṇaṃ, na saṃvelleti taṃ pana;

Na cuddharati so yogī, pūvaṃ viya kapālato.

991.

Kevalaṃ pana taṃ neva, āvajjati na pekkhati;

Nāvajjanto napekkhanto, ugghāṭeti hi nāmaso.

992.

Kasiṇugghāṭimākāsaṃ , nimittaṃ pana taṃva so;

Ākāso iti cittena, āvajjati punappunaṃ.

993.

Āvajjato hi tassevaṃ,

Karoto takkāhatampi ca;

Pañca nīvaraṇā tassa,

Vikkhambhanti hi sabbaso.

994.

Āsevati ca bhāveti, taṃ nimittaṃ punappunaṃ;

Karoto pana tasseva, santacittassa yogino.

995.

Tatrākāse panāppeti, paṭhamāruppamānasaṃ;

Idhāpi purime bhāge, tīṇi cattāri vā pana.

996.

Javanāni upekkhāya, sampayuttāni honti hi;

Catutthaṃ pañcamaṃ vāpi, hoti āruppamānasaṃ.

997.

Puna bhāvetukāmena, dutiyāruppamānasaṃ;

Suciṇṇavasinā hutvā, paṭhamāruppamānase.

998.

Āsannarūpāvacara-jjhānapaccatthikanti ca;

Dutiyāruppacittaṃva, na ca santamidanti ca.

999.

Evamādīnavaṃ disvā, paṭhamāruppamānase;

Nikantiṃ pariyādāya, dutiyaṃ santato pana.

1000.

Tamākāsaṃ pharitvāna, pavattamānasaṃ pana;

Tañca viññāṇamiccevaṃ, kattabbaṃ manasā bahuṃ.

1001.

Āvajjanañca kattabbaṃ, tathā takkāhatampi ca;

‘‘Ananta’’nti ‘‘ananta’’nti, kātabbaṃ manasā nidha.

1002.

Tasmiṃ pana nimittasmiṃ, vicārentassa mānasaṃ;

Upacārena taṃ cittaṃ, samādhiyati yogino.

1003.

Āsevati ca bhāveti, taṃ nimittaṃ punappunaṃ;

Tassa cevaṃ karontassa, satisampannacetaso.

1004.

Ākāsaṃ phusaviññāṇe, dutiyāruppamānasaṃ;

Appeti appanā yasmiṃ, nayo vuttanayova so.

1005.

Ākāsoyamanantoti, evamākāsameva taṃ;

Pharitvā pavattaviññāṇaṃ, ‘‘viññāṇañca’’nti vuccati.

1006.

Manakkāravasenāpi, anantaṃ paridīpitaṃ;

‘‘Viññāṇānanta’’micceva, vattabbaṃ panidaṃ siyā.

1007.

Atha bhāvetukāmena, tatiyāruppamānasaṃ;

Suciṇṇavasinā hutvā, dutiyāruppamānase.

1008.

Āsannapaṭhamāruppa-cittapaccatthikanti ca;

Tatiyāruppacittaṃva, na ca santamidanti ca.

1009.

Evamādīnavaṃ disvā, dutiyāruppamānase;

Nikantiṃ pariyādāya, tatiyaṃ santato pana.

1010.

Evaṃ manasi katvāna, kātabbo manasā puna;

Paṭhamāruppaviññāṇā-bhāvo tasseva suññato.

1011.

Taṃ panākāsaviññāṇaṃ, akatvā manasā puna;

‘‘Natthi natthī’’ti vātena, ‘‘suññaṃ suñña’’nti vā tato.

1012.

Āvajjitabbamevañhi, kattabbaṃ manasāpi ca;

Takkāhatañca kātabbaṃ, punappunaṃva dhīmatā.

1013.

Tasmiṃ nimitte tassevaṃ, vicārentassa mānasaṃ;

Sati tiṭṭhati bhiyyopi, samādhiyati mānasaṃ.

1014.

Āsevati ca bhāveti, taṃ nimittaṃ punappunaṃ;

Tassa cevaṃ karontassa, satisampannacetaso.

1015.

Kasiṇugghāṭimākāsaṃ, pharitvāna samantato;

Viññāṇassa pavattassa, natthibhāve abhāvake.

1016.

Tatiyāruppaviññāṇaṃ,

Taṃ panāppeti yogino;

Appanāya nayopettha,

Hoti vuttanayova so.

1017.

Ākāsagataviññāṇaṃ, dutiyāruppacakkhunā;

Passanto viharitvāna, ‘‘natthi natthī’’tiādinā.

1018.

Parikammamanakkāre , tasmiṃ antarahite pana;

Tassāpagamamattaṃva, passanto vasatī ca so.

1019.

Sannipātaṃ yathā koci, disvā saṅghassa katthaci;

Gate saṅghe tu taṃ ṭhānaṃ, suññamevānupassati.

1020.

Puna bhāvetukāmena, catutthāruppamānasaṃ;

Suciṇṇavasinā hutvā, tatiyāruppamānase.

1021.

Āsannadutiyāruppa-cittapaccatthikanti ca;

Catutthāruppacittaṃva, na ca santamidanti ca.

1022.

Evamādīnavaṃ disvā, tatiyāruppamānase;

Nikantiṃ pariyādāya, catutthaṃ santato pana.

1023.

Evaṃ manasi katvāna, puna tattheva dhīmatā;

Abhāvārammaṇaṃ katvā, sampavattamidaṃ mano.

1024.

‘‘Santaṃ santamidaṃ citta’’-miccevaṃ taṃ punappunaṃ;

Hoti āvajjitabbañca, kātabbaṃ manasāpi ca.

1025.

Tasmiṃ nimitte tassevaṃ, vicārentassa mānasaṃ;

Sati tiṭṭhati bhiyyopi, samādhiyati mānasaṃ.

1026.

Āsevati ca bhāveti, taṃ nimittaṃ punappunaṃ;

Tassa cevaṃ karontassa, satisampannacetaso.

1027.

Tatiyāruppasaṅkhāta-khandhesu ca catūsupi;

Catutthāruppaviññāṇaṃ, taṃ panāppeti yogino.

1028.

Appanāya nayopettha, heṭṭhā vuttanayūpamo;

Apicettha visesoyaṃ, veditabbo vibhāvinā.

1029.

‘‘Aho santā vatāya’’nti, samāpatti padissati;

Yā panābhāvamattampi, katvā ṭhassati gocaraṃ.

1030.

Santārammaṇatāyeva, ‘‘santāya’’nti vipassati;

Santato ce manakkāro, kathañca samatikkamo.

1031.

Anāpajjitukāmattā , hoteva samatikkamo;

‘‘Samāpajjāmahameta’’-miccābhogo na vijjati.

1032.

Santato taṃ karonto hi, manasā sukhumaṃ paraṃ;

Asaññaṃ pana dubbalyaṃ, pāpuṇāti mahaggataṃ.

1033.

Nevasaññī ca nāsaññī,

Yāya saññāya hoti so;

Na kevalaṃ tu saññāva,

Edisī atha kho pana.

1034.

Evameva bhavantettha, sukhumā vedanādayo;

Pattamakkhanatelena, maggasmiṃ udakena ca.

1035.

Sāvetabbo ayaṃ attho, catutthāruppabodhane;

Paṭusaññāya kiccassa, nevakkaraṇato ayaṃ.

1036.

‘‘Nevasaññā’’ti niddiṭṭhā, catutthāruppasambhavā;

Paṭusaññāya kiccaṃ sā, kātuṃ sakkoti neva ca.

1037.

Yathā dahanakiccaṃ tu, tejodhātu sukhodake;

Sā saṅkhārāvasesattā, sukhumattena vijjati;

Tasmā pana ca sā saññā, ‘‘nāsaññā’’ti pavuccati.

1038.

Etā hi rūpamākāsaṃ,

Viññāṇaṃ tadabhāvakaṃ;

Atikkamitvā kamato,

Catasso honti āha ca.

1039.

‘‘Ārammaṇātikkamato, catassopi bhavantimā;

Aṅgātikkamametāsaṃ, na icchanti vibhāvino.

1040.

Supaṇītatarā honti,

Pacchimā pacchimā idha;

Upamā tattha viññeyyā,

Pāsādatalasāṭikā’’ti.

1041.

Saṅkhepena mayāruppa-samāpattinayo ayaṃ;

Dassito dassito suddha-dassinā piyadassinā.

1042.

Rūpārūpajjhānasamāpattividhānaṃ ,

Jānātimaṃ sārataraṃ yo pana bhikkhu;

Rūpārūpajjhānasamāpattīsu dakkho,

Rūpārūpaṃ yāti bhavaṃ so abhibhuyya.

Iti abhidhammāvatāre arūpāvacarasamādhibhāvanāniddeso nāma

Pannarasamo paricchedo.