Samuṭṭhānasīsasaṅkhepo
Samuṭṭhānasīsasaṅkhepo
Samuṭṭhānassuddānaṃ
Aniccā sabbe saṅkhārā, dukkhānattā ca saṅkhatā;
Nibbānañceva paññatti, anattā iti nicchayā.
Buddhacande anuppanne, buddhādicce anuggate;
Tesaṃ sabhāgadhammānaṃ, nāmamattaṃ na nāyati.
Dukkaraṃ vividhaṃ katvā, pūrayitvāna pāramī;
Uppajjanti mahāvīrā, cakkhubhūtā sabrahmake.
Te desayanti saddhammaṃ, dukkhahāniṃ sukhāvahaṃ;
Aṅgīraso sakyamuni, sabbabhūtānukampako.
Sabbasattuttamo sīho, piṭake tīṇi desayi;
Suttantamabhidhammañca, vinayañca mahāguṇaṃ.
Evaṃ nīyati saddhammo, vinayo yadi tiṭṭhati;
Ubhato ca vibhaṅgāni, khandhakā yā ca mātikā.
Mālā suttaguṇeneva, parivārena ganthitā;
Tasseva parivārassa, samuṭṭhānaṃ niyato kataṃ.
Sambhedaṃ nidānaṃ caññaṃ, sutte dissanti upari;
Tasmā sikkhe parivāraṃ, dhammakāmo supesaloti.
Terasasamuṭṭhānaṃ
Vibhaṅge dvīsu paññattaṃ, uddisanti uposathe;
Pavakkhāmi samuṭṭhānaṃ, yathāñāyaṃ suṇātha me.
Pārājikaṃ yaṃ paṭhamaṃ, dutiyañca tato paraṃ;
Sañcarittānubhāsanañca, atirekañca cīvaraṃ.
Lomāni padasodhammo, bhūtaṃ saṃvidhānena ca;
Theyyadesanacorī ca, ananuññātāya terasa.
Terasete samuṭṭhāna nayā, viññūhi cintitā.
Ekekasmiṃ samuṭṭhāne, sadisā idha dissare.
1. Paṭhamapārājikasamuṭṭhānaṃ
Methunaṃ sukkasaṃsaggo, aniyatā paṭhamikā;
Pubbūpaparipācitā, raho bhikkhuniyā saha.
Sabhojane raho dve ca, aṅguli udake hasaṃ;
Pahāre uggire ceva, tepaññāsā ca sekhiyā.
Adhakkhagāmāvassutā, talamaṭṭhañca suddhikā;
Vassaṃvuṭṭhā ca ovādaṃ, nānubandhe pavattiniṃ.
Chasattati ime sikkhā, kāyamānasikā katā;
Sabbe ekasamuṭṭhānā, paṭhamaṃ pārājikaṃ yathā.
Paṭhamapārājikasamuṭṭhānaṃ niṭṭhitaṃ.
2. Dutiyapārājikasamuṭṭhānaṃ
Adinnaṃ viggahuttari, duṭṭhullā attakāminaṃ;
Amūlā aññabhāgiyā, aniyatā dutiyikā.
Acchinde pariṇāmane, musā omasapesuṇā;
Duṭṭhullā pathavīkhaṇe, bhūtaṃ aññāya ujjhāpe.
Nikkaḍḍhanaṃ siñcanañca, āmisahetu bhuttāvī;
Ehi anādari bhiṃsā, apanidhe ca jīvitaṃ.
Jānaṃ sappāṇakaṃ kammaṃ, ūnasaṃvāsanāsanā;
Sahadhammikavilekhā, moho amūlakena ca.
Kukkuccaṃ dhammikaṃ cīvaraṃ, datvā [kukkuccaṃ dhammikaṃ cīvaraṃ (sī.), kukkuccaṃ dhammikaṃ datvā (syā.)] pariṇāmeyya puggale;
Kiṃ te akālaṃ acchinde, duggahī nirayena ca.
Gaṇaṃ vibhaṅgaṃ dubbalaṃ, kathināphāsupassayaṃ;
Akkosacaṇḍī maccharī, gabbhinī ca pāyantiyā.
Dvevassaṃ sikkhā saṅghena, tayo ceva gihīgatā;
Kumāribhūtā tisso ca, ūnadvādasasammatā.
Alaṃ tāva sokāvāsaṃ, chandā anuvassā ca dve;
Sikkhāpadā sattatime, samuṭṭhānā tikā katā.
Kāyacittena na vācā, vācācittaṃ na kāyikaṃ;
Tīhi dvārehi jāyanti, pārājikaṃ dutiyaṃ yathā.
Dutiyapārājikasamuṭṭhānaṃ niṭṭhitaṃ.
3. Sañcarittasamuṭṭhānaṃ
Sañcarī kuṭi vihāro, dhovanañca paṭiggaho;
Viññattuttari abhihaṭṭhuṃ, ubhinnaṃ dūtakena ca.
Kosiyā suddhadvebhāgā, chabbassāni nisīdanaṃ;
Riñcanti rūpikā ceva, ubho nānappakārakā.
Ūnabandhanavassikā, suttaṃ vikappanena ca;
Dvāradānasibbāni [dvāradānasibbinī (sī. syā.)] ca, pūvapaccayajoti ca.
Ratanaṃ sūci mañco ca, tūlaṃ nisīdanakaṇḍu ca;
Vassikā ca sugatena, viññatti aññaṃ cetāpanā.
Dve saṅghikā mahājanikā, dve puggalalahukā garu;
Dve vighāsā sāṭikā ca, samaṇacīvarena ca.
Samapaññāsime dhammā, chahi ṭhānehi jāyare;
Kāyato na vācācittā, vācato na kāyamanā.
Kāyavācā na ca cittā [na cittato (sī. syā.)], kāyacittā na vācikā [na vācato (sī. syā.)];
Vācācittā na kāyena, tīhi dvārehi [tīhi ṭhānehi (syā.)] jāyare.
Chasamuṭṭhānikā ete, sañcarittena sādisā.
Sañcarittasamuṭṭhānaṃ niṭṭhitaṃ.
4. Samanubhāsanāsamuṭṭhānaṃ
Bhedānuvattadubbaca , dūsaduṭṭhulladiṭṭhi ca;
Chandaṃ ujjagghikā dve ca, dve ca saddā na byāhare.
Chamā nīcāsane ṭhānaṃ, pacchato uppathena ca;
Vajjānuvattigahaṇā, osāre paccācikkhanā.
Kismiṃ saṃsaṭṭhā dve vadhi, visibbe dukkhitāya ca;
Puna saṃsaṭṭhā na vūpasame, ārāmañca pavāraṇā.
Anvaddhaṃ [anvaddhamāsaṃ (sī. syā.)] saha jīviniṃ, dve cīvaraṃ anubandhanā;
Sattatiṃsa ime dhammā, kāyavācāya cittato.
Sabbe ekasamuṭṭhānā, samanubhāsanā yathā.
Samanubhāsanāsamuṭṭhānaṃ niṭṭhitaṃ.
5. Kathinasamuṭṭhānaṃ
Ubbhataṃ kathinaṃ tīṇi, paṭhamaṃ pattabhesajjaṃ;
Accekaṃ cāpi sāsaṅkaṃ, pakkamantena vā duve.
Upassayaṃ paramparā, anatirittaṃ nimantanā;
Vikappaṃ rañño vikāle, vosāsāraññakena ca.
Ussayāsannicayañca, pure pacchā vikāle ca;
Pañcāhikā saṅkamanī, dvepi āvasathena ca.
Pasākhe āsane ceva, tiṃsa ekūnakā ime;
Kāyavācā na ca cittā [na cittato (syā.)], tīhi dvārehi jāyare.
Dvisamuṭṭhānikā sabbe, kathinena sahāsamā.
Kathinasamuṭṭhānaṃ niṭṭhitaṃ.
6. Eḷakalomasamuṭṭhānaṃ
Eḷakalomā dve seyyā, āhacca piṇḍabhojanaṃ;
Gaṇavikālasannidhi, dantaponena celakā.
Uyyuttaṃ senaṃ [uyyuttaṃ vase (syā.)] uyyodhi, surā orena nhāyanā;
Dubbaṇṇe dve desanikā, lasuṇupatiṭṭhe naccanā.
Nhānamattharaṇaṃ seyyā, antoraṭṭhe tathā bahi;
Antovassaṃ cittāgāraṃ, āsandi suttakantanā.
Veyyāvaccaṃ sahatthā ca, abhikkhukāvāsena ca;
Chattaṃ yānañca saṅghāṇiṃ, alaṅkāraṃ gandhavāsitaṃ.
Bhikkhunī sikkhamānā ca, sāmaṇerī gihiniyā;
Asaṃkaccikā āpatti, cattārīsā catuttari.
Kāyena na vācācittena, kāyacittena na vācato;
Dvisamuṭṭhānikā sabbe, samā eḷakalomikāti.
Eḷakalomasamuṭṭhānaṃ niṭṭhitaṃ.
7. Padasodhammasamuṭṭhānaṃ
Padaññatra asammatā, tathā atthaṅgatena ca;
Tiracchānavijjā dve vuttā, anokāso [anokāse (sī. syā.)] ca pucchanā.
Satta sikkhāpadā ete, vācā na kāyacittato [kāyacittakā (ka.)];
Vācācittena jāyanti, na tu kāyena jāyare.
Dvisamuṭṭhānikā sabbe, padasodhammasadisā.
Padasodhammasamuṭṭhānaṃ niṭṭhitaṃ.
8. Addhānasamuṭṭhānaṃ
Addhānanāvaṃ paṇītaṃ, mātugāmena saṃhare;
Dhaññaṃ nimantitā ceva, aṭṭha ca pāṭidesanī.
Sikkhā pannarasa ete, kāyā na vācā na manā;
Kāyavācāhi jāyanti, na te cittena jāyare.
Kāyacittena jāyanti, na te jāyanti vācato;
Kāyavācāhi cittena, samuṭṭhānā catubbidhā.
Paññattā buddhañāṇena, addhānena sahā samā [samānayā (syā.)].
Addhānasamuṭṭhānaṃ niṭṭhitaṃ.
9. Theyyasatthasamuṭṭhānaṃ
Theyyasatthaṃ upassuti, sūpaviññāpanena ca;
Rattichannañca okāsaṃ, ete byūhena sattamā.
Kāyacittena jāyanti, na te jāyanti vācato;
Tīhi dvārehi jāyanti, dvisamuṭṭhānikā ime.
Theyyasatthasamuṭṭhānā, desitādiccabandhunā.
Theyyasatthasamuṭṭhānaṃ niṭṭhitaṃ.
10. Dhammadesanāsamuṭṭhānaṃ
Chattapāṇissa saddhammaṃ, na desenti tathāgatā;
Evameva [tatheva (sī. syā.)] daṇḍapāṇissa, satthaāvudhapāṇinaṃ.
Pādukupāhanā yānaṃ, seyyapallatthikāya ca;
Veṭhitoguṇṭhito ceva, ekādasamanūnakā.
Vācācittena jāyanti, na te jāyanti kāyato;
Sabbe ekasamuṭṭhānā, samakā dhammadesane.
Dhammadesanāsamuṭṭhānaṃ niṭṭhitaṃ.
11. Bhūtārocanasamuṭṭhānaṃ
Bhūtaṃ kāyena jāyati, na vācā na ca cittato;
Vācato ca samuṭṭhāti, na kāyā na ca cittato.
Kāyavācāya jāyati, na tu jāyati cittato;
Bhūtārocanakā nāma, tīhi ṭhānehi jāyati.
Bhūtārocanasamuṭṭhānaṃ niṭṭhitaṃ.
12. Corivuṭṭhāpanasamuṭṭhānaṃ
Corī vācāya cittena, na taṃ jāyati kāyato;
Jāyati tīhi dvārehi, corivuṭṭhāpanaṃ idaṃ;
Akataṃ dvisamuṭṭhānaṃ, dhammarājena bhāsitaṃ [ṭhapitaṃ (syā.)].
Corivuṭṭhāpanasamuṭṭhānaṃ niṭṭhitaṃ.
13. Ananuññātasamuṭṭhānaṃ
Ananuññātaṃ vācāya, na kāyā na ca cittato;
Jāyati kāyavācāya, na taṃ jāyati cittato.
Jāyati vācācittena, na taṃ jāyati kāyato;
Jāyati tīhi dvārehi, akataṃ catuṭhānikaṃ.
Ananuññātasamuṭṭhānaṃ niṭṭhitaṃ.
Samuṭṭhānañhi saṅkhepaṃ, dasa tīṇi sudesitaṃ;
Asammohakaraṃ ṭhānaṃ, nettidhammānulomikaṃ;
Dhārayanto imaṃ viññū, samuṭṭhāne na muyhatīti.
Samuṭṭhānasīsasaṅkhepo niṭṭhito.
* Bài viết trích trong Parivārapāḷi >> Vinayapiṭaka >> Tipiṭaka (Mūla), nguồn Tipitaka.org. Tải sách PDF tại đây
TẢI MOBILE APP PHẬT GIÁO THERAVĀDA ĐỂ XEM THÊM NHIỀU THÔNG TIN HỮU ÍCH (ANDROID & IOS)